Əlaqə Arxiv
news Image
2013.07.08
18:10
| A A A
İnternet üzərindən müştərilərə sırınan zay məhsullar
Rəşad Həsənov: «Alıcı onlayn sifariş vermək istəyirsə, satışa təqdim edilən mal və xidmətin xarakteristikası haqqında düzgün məlumat almaq onun hüququdur»

Ziya Əlili: "Alıcılar məhsulu fiziki görmədən aldıqda zay məhsullarla üzləşmə təhlükəsi ilə yaşayırlar"

İnternet üzərindən ticarət aparılması Azərbaycanda da getdikcə populyarlaşmaqdadır. Bunun nəticəsidiri ki, internet vasitəsilə xaricdən məhsul alan insanların sayında da ciddi artım yaşanır. Lakin bu zaman özünü göstərən problemlərdən biri odur ki, belə ticarət zamanı alınan məhsul zay olduqda onu geri qaytarmaq olmur. Özü bu məhsulların pulu əvvəlcədən ödənildii üçün nəticədə itirən tərəf istehlakçı olur. Mövqe.az-a açıqlamasınad məsələyə münasibət bildirən

İSİM-in iqtisadçı-ksperti Rəşad Həsənov qeyd edir: "Bilirsiniz, alqı-satqının bu növü ölkədə yeni-yeni təşəkkül tapmaqdadır. Buna görə də həm alıcılar və həm də satıçılar tez-tez müxtəlif problemlərlə qarşılaşırlar. Təcrübədən isə aydın olur ki, əksər hallarda alıcılar zərərli çıxır. Belə ki, alıcı onlayn sifariş vermək istəyirsə, satışa təqdim edilən mal və xidmətin xarakteristikası haqqında düzgün məlumat almaq onun hüququdur. Və yaxud aldığı məhsulun hansısa keyfiyəti onu qane etmədikdə, əgər hər hansı müqavilə şərti ilə məhdudlaşdırılmayıb və yaxud da qaytarılması mümkün olmayan məhsuldursa, istifadə edilibsə və s. hallar istisna olmaqla geri qaytarma da alıcının hüququdur. Belə ki, vətəndaş əldə etdiyi məhsulu 7 gün ərzində heç bir səbəb göstərmədən geri qaytara bilər. Bəzi hallarda nəqliyyat xərci qaytarılan puldan tutulur lakin, başqa heç bir xərc ödənilməməlidir. Bütün bunlar elektron ticarət haqqında qanunda detallı şəkildə öz əksini tapıb. Lakin, reallıqda isə vətəndaşlar geri qaytarma ilə əlaqədar ciddi problemlərlə üzləşir. Bunun bir neçə səbəbi var. Birincisi, bir cox hallarda alıcı hüquqlarını düzgün bilmədiyi üçün haqqını tələb etməyə cəkinir və yaxud da satıçı tərəfindən hər hansı bir cəfəngiyat fikirlə aldadılır. İkincisi, az dəyərli məhsulun geri qaytarılması bir növ ayıb hesab edilir. Üçüncüsü, satıcı müəyyən müddət əlaqə telefonuna cavab vermir ki, nəticədə məhsulun geri qaytarılma tarixi sona çatır. Digər bir səbəb isə alqı-satqı müqaviləsi tərtib edilərkən alıcının diqqətsizliyindən istifadə edən satıçı məhdudlaşdırıcı şərtlər daxil etməklə, istehlakçı hüququnu pozsa da alıcının ruhu belə incimir. Nəticədə əlindəki müqaviləyə görə malı geri qaytarma hüququ olmur.
Yuxarıda sadalanan halların qarşısının alınması yolu sadəcə istehlakçının öz hüquqlarını bilməməsindən qaynaqlansada bəzən də satıcı müqavilə şərtinə əməl etməkdən boyun qaçırır. Bu zaman alıcı ya həvəssizlik göstərir və yaxud da nəsə cəkinir ki, öz hüquqlarını müdafiə etmir. Təsəvvür edin ki, məhkəməyə müraciət edib sizə dəyən 50 manatlıq ziyanın ödənilməsini tələb edirsiniz. Qanunvericiliklə bu alıcının tam hüququdur. Məhkəmənin sizdən tələb etdiyi sənədləri toplamaq, təyin edilən vaxtlarda prosesdə iştirak etmək üçün sərf edilən zaman və dövlət rüsumları sizin alacağınız puldan daha cox olur. Belə olduqda da vətəndaşlar "sadəcə oldu, birdə olmaz" fikri ilə hərəkət edir. Və calışır ki, onlayn qayda da nəsə almasın. Nəticədə elektron ticarətə ictimai inam azalır, sektorun inkişafı ləngiyir və s. Yaranmış vəziyət dövlətin müdaxiləsini gərəkdirir. Əgər elektron ticarət tarixində nöqsanlara yol verən firmalar ciddi şəkildə cəzalandırılsa, cərimələr ödəsə və yaxud Avropada olduğu kimi, hüququ pozulan vətəndaş ona dəyən ziyanın on min, yüz min misli təzminatla təmin edilsə, sonda sektor iştirakçılarının qanunsuz əməlləri böyük ölçüdə azalar".

İqtisadçı ekspert Ziya Əlili isə bildirir: "Buna səbəblər arasında bir neçəsinin qeyd etmək olar. Onlayn satılan malların xərc mərkəzləri nisbətən az olur. Belə ki, fiziki satılan məhsulların xammal və istehsal xərcindən əlavə saxlanması, market icarəsi, satış, daşınması, saxlanması, və işçi qüvvəsi xərci varsa, onlayn satılan məhsulların xammal və istehsal xərclərindən əlavə yalnız saxlanma xərcləri var. Bu baxımdan onlar ucuz olurlar. Əgər həmin məhsullara da daşınma, satış, işçi qüvvəsi, market icarəsi xərclərini toplasaq, fiziki satılan məhsulların xərcinə yaxın bir xərc ala bilərik.

Onların keyfiyyətinin aşağı olması isə tam istehsalçının məsuliyyətində olan məsələ olduğu üçün alıcılar məhsulu fiziki görmədən aldıqda zay məhsullarla üzləşmə təhlükəsi ilə yaşayırlar.

Bunun qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlər görülə bilər:

1. Satıcı ilə onlayn ünsiyyətə girmək və onun biznes etikasına nə dərəcədə ciddi riayət elədiyini analiz eləmək. Bu zaman satıcının suallara hərtərəfli, tez, orfoqrafik qaydalara əmək edərək, şablonlu cavab yazması alıcılarda inam yarada bilər.

2. Alış-verişi dünya üzrə məşhur saytlardan almaq məsləhətdir. Belə saytların artıq müştərilərin maraqlarını qorumaq mexanimləri işlənib hazırlanıb deyə, müştərilərin etirazlarına ciddi yanaşırlar.

3. Məhsulu almamışdan əvvəl müştərilər saytların təqdim etdiyi reytinq göstəricisinə nəzarət yetirə bilərlər. 97%-dən aşağı reytinq riski artıra bilər.

4. Əvvəlki müştərilərin məhsul haqqında fikirlərini oxumaq da bu barədə kömək edə bilər.

5. PayPal ödəmə sistemi istifadə müştərilərin çəkdiyi xərclərin məhsul deffektli çıxdığı halda qaytarılmasına müəyyən şərtlər daxilində müştəriyə müəyyən imtiyazlar verdiyi üçün ondan istifadə daha məsləhətlidir".

Sizin Reklam Yeriniz