Əlaqə Arxiv
news Image
2016.05.26
09:15
| A A A
Avro-dollar mübarizəsində ikinci yenə qalibdir
Avropa ölkələrinin iqtisadi sabitliyə nail olmaq və ixracı stimullaşdırmaq planları hələ də tam reallaşa bilmir

Avropa İttifaqına daxil olan ölkələrin pul vahidi kimi 2002-ci ildən dövriyyəyə buraxılan avro ilk dövrlərdə ABŞ dollarına 1:1 nisbətində hesablanmışdı. Amma çox qısa müddətdə bazar bu nisbəti pozdu və proqnozların əksinə olaraq bir avro 1,30 – 1,35 dollar arasında tərəddüdlü məzənnəyə sahib oldu. Bu isə iqtisadiyyatın inkişafına mənfi təsir etdi. Çünki, Avropa istehsalı olan məhsulların və xidmətlərin qyməti artdı. Xüsusilə turizm sektorunun ABŞ kimi varlı bazası xeyli dərəcədə zəiflədi.  

Düzdür, Şərqi Avropa ölkələrinin Aİ-yə daxil olması ilə ucuz xammal və ucuz işçi qüvvəsi sayəsində məhsul istehsalında müəyyən irəliləyişlər baş verdi. Amma əsaslı dəyişikliklər əldə edilmədi. Nəticədə bəzi ölkələrdə "Avrozonadan çıxmaq" barədə ictimai müzakirələr başladı. Vəziyyətin bu həddə çatmasında dünya iqtisadi böhranının da müəyyən rolu oldu. Bu səbəbdən maliyyə-kredit siyasətinin dayaqlarından olan monetar sistemdə preventiv tədbirlər görmək zərurəti yarandı. 

Avropa iqtisadiyyatı kifayət qədər inkişaf etmiş texnologiyaya malik stabil dinamikli sahədir. Buna görə də haqlı soruşula bilər ki, "nə üçün avro dolların bazarda tutduğu mövqeyə münasibətdə daim uduzur?" İlk baxışda hər şey əladır: avro dollardan bahadır. Amma iqtisadi qanunauyğunluq bunun əksini sübut edir. Avro məhz güclü olduğu üçün Aİ ölkələrində bahalaşma və inflyasiya ildən-ilə artır. Hətta görülən iqtisadi tədbirlər və həyata keçirilən innovativ layihələr də vəziyyətə əhəmiyyətli təsir edə bilmir. Belə halın davamlı olması səbəblərini daha çox dünya iqtisadiyyatının önündə gedə ABŞ strateqlərinin idarəetmə sistemində axtarmaq daha düzgün olardı. Avropa İttifaqı ilə əməkdaşlıq edib eyni cəbhədən çıxış etməsinə baxmayaraq, okeanın o tayında oturmuş idarəedicilər özlərindən qabağa heç kimi buraxmaq fikrində deyillər. Prinsipcə, bu, iqtisadi rəqabətə açıq misaldır və "dostluq et, amma üstünlüyü əldən vermə" məsəlinin praktik təcəssümüdür. Avrozona isə hələ ki, bu rəqabətdə uduzur.    

Son illər Aİ üzvü olan ölkələrdən İspaniyada, Portuqaliya və Yunanıstanda baş verən iqtisadi tənəzzül avrozonanın təbəddülata düşməsində mühüm rol oynadı. Avrozonaya daxil olan ölkələrdə monetar siyasəti həyata keçirən Avropa Mərkəzi Bankı (European Central Bank)  isə ötən ilin oktyabrında keçirilən iclasında yaranmış vəziyyətlə əlaqədar monetar ekspansiyanı davam etdirmək qərarı verdi. AMB bu ilin yanvar ayında təsdiq etdiyi 1,1 trln. avro (1,25 trln. dollar) həcmində maddi aktivlərin alınması proqramını gələn ilin sentyabr ayına qədər və ondan sonrakı dövrdə də davam etdirmək barədə qərar qəbul etdi.

Bank rəhbərliyi fikirləşirdi ki, inflyasiyanın daha çox düşmək riski var və inflyasiya qısamüddətli perspektivdə çox aşağı səviyyədə qalacaq. AMB neftin qiymətinin yaxın illərdə bir qədər artacağını ehtimal edib, Avrozona iqtisadiyyatının perspektivlərində isə yavaşlama tendensiyası riskini proqnozlaşdırırdı.

Məhz AMB səlahiyyətlilərinin verdikləri proqnozlar və qərarlar fonunda Avrozonada likvidliyin artması gözləntiləri avronun məzənnəsini aşağı saldı. Avro dollarla müqayisədə 1,3% azalaraq 1,11 səviyyəsinə endi. Düzdür, ABŞ-ın Federal Ehtiyat Sisteminin (FES) uçot dərəcələrini artırmağa başlaması ilə dolların avro ilə müqayisədə daha da güclənəcəyi proqnozlaşdırılırdı. 

Lakin ötən 5 ayda bu baş vermədi (?) və avronun dollara nisbətdə məzənnəsində ciddi dəyişiklik olmadı. Bu vəziyyət bir neçə ildir davam edən iqtisadi böhranın tədricən aradan qalxmasının müjdəsi olmaqla yanaşı həm də iqtisadi sabitliyin qərarlaşmasına imkan verdi. Bu gün Avrozona ölkələrində aylıq inflasiyanın səviyyəsi qərd-şərq istiqamətində 0,6 – 1,7 faiz arasında qərarlaşıb. Bu, iqtisadi dayanıqlığın qarantı olmaqla yanaşı gələcək perspektiv üçün həm də stimuldur. Lakin gəlin, bir mühüm nüansı unutmayaq. AMB bu ilin sentyabrınadək ümumilikdə 1,1 trilyon dollarlıq aktivləri satın almaqla vəziyyəti qismən stabilləşdirib. Sabitliyin əsas arqumenti, fikrimizcə, bu sayılmalıdır. Bəs görəsən 4 aydan sonra Avropa Mərkəzi Bankı vəd etdiyi aktivləri alıb qurtarandan sonra avro-dollar məzənnəsindəki sabitlik bugünkü səviyyədə qalacaqmı? Və bu siyasəti davam etdirməyə mərkəzi bankın kifayət qədər vəsaiti olacaqmı? 

Sizin Reklam Yeriniz