ArtıqbirmüddətdirAzərbaycandabəzirayonlardafərdievlərdəvəsosialobyektlərdəasbestşiferlidamörtüklərininradiasiyariskiyüksəkolduğundanonlarındəyişdirilməsiməsələsigündəmdədir. Nazirlər Kabinetiningöstərişiilərayonicrahakimiyyətinümayəndələrininiştirakıiləasbestşiferlievlərin, sosialobyektlərinsiyahısıtutulur.

Qeydolunurki, buşiferlərdəşüalanmahəddindənartıqolduğundanbirsıraonkolojixəstəliklərinyaranmasınasəbəbolur.

Ammaaldığımızməlumatlaragörə, hazırdaölkədəasbestşiferləristehsalolunur. HəttaqonşuRusiyadanölkəmizəbuşiferləridxalolunmaqdadavamedir. Ammahəminşiferlərinkeyfiyyətgöstəriciləriiləbağlımüvafiqsertifikatyoxdur. Bir tərəfdənbuşiferlərinsağlamlıqüçüntəhlükəliolduğubildirilir, digərtərəfdənisəonlarölkəyəidxalolunurvəsatışaçıxarılır.

Ekspertlərhesabedirki, asbestşiferlərləbağlıhökumətkonkretqərarverməlidir. Həminşiferlərinqiymətləribazardadigərnövdamörtüklərinənisbətənucuzvəölçüləriiriolduğundanəhalionlarıalmağameyiledir.

İqtisadiTəşəbbüslərəYardımMərkəzininrəhbəriAzərMehtiyevinsözlərinəgörə, Azərbaycanda asbest şiferlərininorqanizməzərəriləbağlıməsələdüzgünanlaşılmayıb: "RotterdamKonvensiyasınagörə, asbestşiferlərinistehsalındaişləyənlərinağciyərxərçənginətutulmaehtimalıçoxolduğundanhəminşiferlərinistehsalıdayandırılıb. Avropadabuşiferlərinistehsalınaötənəsrin 70-80-ciillərindəsonqoyulub. Yadımagəlir, sovetdövründədəbuşiferlərinistehsalınındayandırılmasıməsələsimüzakirəyəçıxarılmışdı. Qeydedimki, buradasöhbəttəkcəşiferlərdəndeyil, asbestkimyəvielementlərindənhazırlananhərcürtikintimateriallarınınistehsalınındayandırılmasındangedir. Mən biləni Azərbaycanhələbununlabağlıbeynəlxalqkonvensiyayaqoşulmayıb. ÜmumdünyaƏməkTəşkilatıvəÜmumdünyaSəhiyyəTəşkilatıhökumətlərəmüraciətedibki, asbestistehsalımüəssisələrininfəaliyyətidayandırılsın".

A.Mehtiyevinsözlərinəgörə, asbest materialındanolandamörtükləriinsanorqanizminəzərərlideyil: "Hesabedirəmki, buməsələhökumətsəviyyəsindəciddiaraşdırılmalıvəqərarqəbuledilməlidir. Şiferlərindəyişdirilməsiböyükvəsaittələbedir. Təxminən 1,5 milyarddollarayaxınvəsaittələbolunur. Azərbaycandakıevlərin 50-60 faizinindamörtüyüasbestşiferlərindənibarətdir. Müasirdamörtüklərininalınmasıvəonlarınevlərinüstünəvurulmasıböyükvəsaittələbedir. Hökumətbunuhəyatakeçirəbiləcəkmi? Bütünevlərasbestdənolandamörtüklədəyişdiriləcəkmi? Buradasualdoğuranbirsıraməqamlarvar".

EkoloqSadiqHəsənovunsözlərinəgörə, Azərbaycanaidxalolunanasbesttikintimateriallarınınqarşısınıvaxtındaalmaqlazımdır: "Bizimözümüzdədəasbesttikintimateriallarıistehsaledənzavodvar. Vaxtiləmənhəminzavoddaçalışmışam. AsbestlifləribizəhazırvəziyyətdəRusiyadangətirilir. Burada qəliblənir. Boru, dam örtükləri, arakəsmələr və s. materiallar istehsal olunur. İstehsal prosesində işçilər asbestin tozundan özlərini qorumalıdılar. Bişirilmə və bərkimə, həmçinin yonulma zamanı asbest materiallardan ayrılan zəhərli toz insan orqanizminə öldürücü təsir göstərir. Məhz buna görə də, Avropada onların istehsalı çoxdan dayandırılıb. Adi kiramit və bişmiş kərpiclər də insan orqanizminə mənfi təsir göstərir. Onlarda da radiasiya şüaları normadan artıqdır".

Ekoloq hesab edir ki, hökumət asbestdən hazırlanan tikinti materiallarına qarşı mübarizəni mərhələ-mərhələ aparmalıdır: "Birdən-birə bütün evlərin üstünü dəyişmək mümkün deyil. Əvvəlcə bazara alternativ dam örtüklərinin çıxışını təmin etmək lazımdır. Yaxşı olardı ki, müasir dam örtüklərini istehsal edəcək zavodlar yaradaq. Birdən-birə asbest şiferlərin istehsalını və idxalını dayandırsaq ölkədə şifer bahalaşması vüsət alar. Bu mənada hesab edirəm ki, hökumət bu istiqamətdə ağıllı addımlar atmalıdır".

R.Qaçayoğlu