Cinsini dəyişdirənlər sənədlərini neçə dəyişdirir?
1 Aprel 2013 15:15 (UTC+04:00)
Azərbaycanda cinsini dəyişdirmək üçün həkimə müraciət edənlərin
sayı günü-gündən artır. Bu barədə dəqiq statistik məlumat olmasa
da, ölkədə bu əməliyyatı keçirənlərin olması Azərbaycanda
transseksualların sayının xeyli artdığını təsdiqləyir. Təbii ki,
cinsini dəyişən insanların adı, soyadı da dəyişir. Qadın cinsindən
kişi cinsinə, yaxud əksinə cins dəyişdirənlər öz kimliklərini də
dəyişdirməlidirlər. Bəs görəsən, cinsini dəyişən transseksuallar
şəxsiyyətlərini təsdiq edən sənədini necə dəyişir?
Azərbaycan müsəlman ölkəsidir, həmçinin özünəməxsus milli mental
dəyərlərə sahibdir. Odur ki, cinsin dəyişdirilməsi cəmiyyət
tərəfindən birmənalı qarşılanmır. Eyni zamanda Azərbaycanda cinsi
azlıqlarla bağlı ayrıca qanunvericilik bazası da yaradılmayıb. Belə
olan halda, transseksualların şəxsiyyət vəsiqəsinin dəyişdirilməsi
hansı qanunvericilik bazasının əsasında həyata keçirilir?
Movqe.az Azərbaycanda cinsini dəyişən transseksualların şəxsiyyət
vəsiqələrini necə dəyişdirdiyini araşdırıb. Aparılan araşdırma
zamanı bəlli olub ki, transeksuallar cinsini dəyişdirdikdən sonra
şəxsiyyət vəsiqəsini dəyişmək üçün ilk növbədə Doğum haqqında
şəhadətnamələrini dəyişdirməlidirlər. Qeydiyyat və Notariat baş
idarəsindən Movqe.az-a bildiriblər ki, transseksual yaşadığı ərazi
üzrə Qeydiyyat İdarəsinə müraciət etməlidirlər: "Azərbaycan
Respublikası Nazirlər Kabinetinin 01mart 2001-ci il tarixli, 52
nömrəli, qərarı var. Həmin qərarda "Vətəndaşlıq vəziyyəti
aktlarının qeydində dəyişiklik, bərpa və ləğv qaydaları"nı müəyyən
edən müddəalar yer alıb. Qeyd edək ki, vətəndaşlıq vəziyyəti
aktlarının qeydindəki səhvlərin düzəldilməsi və ona dəyişikliklər
edilməsi, kifayət qədər əsaslar olduqda və aidiyyəti şəxslər
arasında mübahisə olmadıqda ərizə verən şəxslərin daimi yaşayış
yerində qeydiyyat şöbələri və konsulluq idarələri tərəfindən həyata
keçirilir. Vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının qeydində
dəyişikliklər aşağıdakı hallarda edilir:
övladlığa götürmə ilə əlaqədar övladlığa götürülənin adı, atasının
(anasının) adı, soyadı, doğulduğu yer və doğum tarixi
dəyişdirildikdə;
nikahın pozulması və nikahın etibarsız sayılması ilə əlaqədar ərin
(arvadın) nikah qeydə alınan zaman seçdiyi soyadı
dəyişdirildikdə;
atanın adının dəyişdirilməsinin qeydə alınması hallarında onun
uşaqlarının ata adı dəyişdikdə, valideynlərdən birinin və ya hər
iki valideynin soyadı dəyişdirildikdə, yetkinlik yaşına çatmayan
uşaqlarının soyadı dəyişdikdə;
atalıq müəyyən edildikdə, uşağın doğulması haqqında qeydə ata
barəsində yeni məlumat yazıldıqda, doğum haqqında aktın qeydindən
uşağın atası və ya anası haqqında məlumatlar çıxarıldıqda;
vətəndaşlar qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada adını,
soyadını və ata adını dəyişdirdikdə;
övladlığa götürmə ləğv edildikdə;
atalığın müəyyən edilməsi ləğv olunduqda;
vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının qeydindəki səhvlər düzəldikdə;
cinsin dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq vətəndaşın adı, soyadı və ata
adı dəyişdirildikdə;
vətəndaşlıq vəziyyəti aktlarının qeydində valideynlərin soyadları,
adları, ata adları və ya milliyyəti göstərilməmişsə;
vətəndaşlıq vəziyyəti aktının qeydində qeyri-düzgün məlumatlar
göstərilmişsə;
qanunvericilikdə müəyyən edilən digər hallarda.
Cinsin dəyişməsi ilə əlaqədar olaraq ada, soyada və ata adına
düzəliş edildikdə, ərizə, həmçinin cinsin dəyişməsi haqqında rəy
vermiş səhiyyə idarəsinin olduğu yerdə verilə bilər. Bu zaman
transseksual həkimin rəyini Qeydiyyat İdarəsinə təqdim edərək Doğum
Haqqında Şəhadətnamənin dəyişdirilməsi üçün müraciət edir. Həkimin
rəyi əsasında cinsini dəyişdirən şəxsin Doğum Haqqında
Şəhadətnaməsi dəyişdirilir. Orada transseksualın yeni cinsi, adı,
dəyişdirilir. Bundan sonra transseksual növbəti prosedur üçün,
şəxsiyyətin dəyişdirilməsi üçün müraciət edir. DİN-in Baş Pasport,
Qeydiyyat və Miqrasiya İdarəsinin Qeydiyyat və Şəxsiyyət Vəsiqəsi
şöbəsindən isə bildirdilər ki, transseksual şəxsiyyət vəsiqəsinin
dəyişdirilməsi üçün qeydiyyatda olduğu ərazinin polis idarəsinin
Qeydiyyat və Şəxsiyyət Vəsiqəsi Şöbəsinə müraciət edir. Bu zaman
Doğum haqqında şəhadətnaməsi ilə birgə cinsiyyətini dəyişdirdiyini
təsdiqləyən həkim rəyini də bu orqana təqdim edir. Sadalanan
sənədlərlə birgə rüsumu, , yaşadığı yerdən arayış və şəkil təqdim
etməklə on iş günü ərzində şəxsiyyət vəsiqəsini dəyişdirərək yeni
kimliyinmi ala bilər.
DİN-in Baş Pasport, Qeydiyyat və Miqrasiya İdarəsinin
Ümumvətəndaşlıq Pasportu şöbəsindən də bildirdilər ki, transseksual
yeni ümümvətəndaşlıq pasportu almaq üçün mütləq cinsini
dəyişdirdikdən sonra aldığı Doğum haqqında şəhadətnaməsini,
şəxsiyyət vəsiqəsini və cinsinin dəyişdirilməsini təsdiqləyən tibbi
arayışı təqdim etməlidir. Bundan sonra transseksuala yeni
ümumvətəndaşlıq pasportu verilir.