Azərbaycan Cənubi Kiprin bank filiallarını ala bilər?!
3 Aprel 2013 11:20 (UTC+04:00)
Avrozonada hökm sürən uzunmüddətli iqtisadi böhran nəticəsində
artıq yunan Kipri banklarının xarici filiallarını satışa çıxarmağa
qərar verib. Təbii ki, Cənubi Kipr banklarının səhmlərinin satışa
çıxarılması bir investor olaraq, Azərbaycanın da adını gündəmə
gətirə bilər. Amma həmin ərazinin ofşor zona olduğunu və Avrozonada
ehtimal olunan böhranı nəzərə alaraq ekspertlər Azərbaycanın belə
addım atmasını indilikdə lazımlı saymırlar. İqtisadi Tədqiqatlara
Yardım İctimai Birliyinin nümayəndəsi Samir Əliyev bildirir ki,
Kipr Avropa ölkələrindən onunla fərqlənir ki, orda vergi yükü
kifayət qədər aşağı idi: "O cümlədən, ora ofşor zona olduğuna görə,
bir sıra ölkələrin maliyyə vəsaitləri, böyük maliyyəyə malik
şəxslərin vəsaitləri Kipr banklarında yerləşdirilirdi. Ona görə də
kifayət qədər pul yığılmışdı. İndi də Avropa vəziyyətdən çıxış yolu
kimi hamıya məlum addımı atdılar. Bundan isə daha çox zərər çəkəb
Avropa vətəndaşları yox, ondan kənarda, xüsusi ilə Rusiya
oldu".
Ekspertin fikrincə, həmin bankların Azərbaycan tərəfindən alınması
bir o qədər real deyil: "Çünki, bu gün Azərbaycan banklarının
özünün xarici kapitala ehtiyacı var. Ölkədəki bankların yarısı
xarici kapitallıdır. Bəzisi tam, bəzisinin isə müəyyən hissəsi. Bu
gün Azərbaycanın elə bir bankı mövcud deyil ki, xarici banklardan
paya malik olsun. Yalnız Beynəlxalq Bank və "Paşa Bank" var ki,
onlar xarici ölkələrlə kifayət qədər əlaqələr qura biliblər. Amma
onların özlərinin də vəziyyəti xarici banklarda payçı qismində
iştirak etmək iqtidarında deyil. Odur ki, indiki dövrdə bir qədər
gözləmək daha münasib olardı. Çünki, Kipr banklarının, o cümlədən
Kiprin timsalında Avrozonada vəziyyət ürəkaçan deyil. Bu məsələ
hələ bir müddət davam edəcək deyə, artıq problemlərin olması
ehtimalı çox yüksəkdir. Ona görə də tələsik addım atıb Avropa
banklarının aktivlərinin alınmasına dəyməz".
Digər iqtisadçı ekspert Nazim Məmmədov bildirir ki, Cənubi Kipr
ofşor zona kimi tanınır: "Bu səbəbdən təkcə Rusiyadan il ərzində
100 milyard dollar xarici ofşor zonalara aparılır. Bu vəsaitlərin
də əsas hissəsi Cənubi Kiprin himayəsində olan banklara qoyulub.
Cənubi Kiprin himayəsində olan banklara Azərbaycan tərəfindən
hansısa vəsaitin yatırılması, onun səhmlərinin alınması ilə bağlı
danışıqlar ola biləcəyini güman etmirəm. Təbii ki, şirnikləndirici
təkliflər ola bilər. Amma Azərbaycanın hökumətinin belə işlərə baş
qoşması təhlükəlidir. Əslində Azərbaycanın özünün daxilində kifayət
qədər maliyyə qoyulacaq sahələr var. İpoteka bazarına ən azı 5
milyard manata yaxın vəsait qoymaq imkanı var. Yaxın bir neçə ildə
bunu həyata keçirmək lazımdır. Özəl sektora və regionların inkişafı
üçün ildə 2 milyard manata yaxın vəsait qoymaq potensialımız var.
Bununla da region əhlinin iqtisadi fəallığı artar. Beləliklə də
indi Azərbaycanın xaricdə olan 50 milyard dolların bir hissəsi öz
iqtisadiyyatına lazımdır. Xarici maliyyə qurumlarında yatırdığımız
vəsaitlərin illik faizlik gəlirliyi 1 faizi keçmir. Bu gün ölkə
daxilində biznes kreditləri 20, istehlak kreditləri isə 30 faiz
civarındadır. Sahibkarlar da biznes kreditlərini maya dəyərinə
əlavə edirlər ki, nəticədə biz vətəndaşlar daha bahalı şəhərdə
yaşamağa məcbur oluruq. Ona görə də birinci, daxili işləri sahmana
salmaq lazımdır ki, idxaldan asılı olan ölkəyə çevrilməyək".
Ekspert onu da bildird ki, Prezident İlham Əliyev bütün
çıxışlarında daxili bazarı öz hesabımıza ayaqda saxlamağımızın
vacibliyini qeyd edir: "Demirik ki, bananı burda istehsal edək.
Amma Azərbaycanın coğrafi şəraiti, iqlimi ona imkan verir ki, biz
özümüzü təmin edəcək bütün zəruri qida məhsullarını özümüzdə
istehsal edək. Amma bunu edə bilməməyin kökündə o durur ki, banklar
regionlarda vəsaiti baha verir. Xaricdə 1 faizlə saxlanılan
vəsaitləri daxildə 2 faizlə versək, yaxşı olar. Ölkə üzünü xarici
maliyyə siyasətindən çox daxili maliyyə siyasətinə çevirmiş olsa,
nailliyyətimiz daha yaxşı olar".