Lift, işıq, su, qaz xidməti özəl sektora verilə bilər
27 Aprel 2013 08:46 (UTC+04:00)
"Azərbaycanın kommunal sektorunda aparılan islahatlar çərçivəsində
bəzi xidmətlər özəlləşdirilə bilər. Məsələn, lift təsərrüfatı.
Prinsipcə hamısı özəlləşdirilə bilər, yəni orada heç bir
məhdudiyyət yoxdur ki, hansısa sahəni özəlləşdirmək olmaz". Bu
barədə iqtisadi məsələlər üzrə dövlət müşaviri Vahid Axundov
bildirib. Onun sözlərinə görə, özəlləşdirmə nəticəsində rəqabətin
yaradılması və özünü maliyyələşdirmə sisteminə keçid təmin
ediləcək:
"Eləcə də, rəqabətin yaradılması qiymətlərin artmamasına və
xidmətlərin keyfiyyətinin yüksəlməsinə imkan verəcək. Digər
tərəfdən də dövlətin bu sahəyə yatırdığı vəsaitlər özəlləşdirmə
vasitəsilə geri qayıtmalıdır və dövlət bu vəsaitləri yeni sahələrə
yönəltməlidir". İqtisadçı ekspertlər də irəli sürülən bu təklifi
müsbət qiyətləndirirlər.
İqtisadi Təşəbbüslərə Yardım İctmai Birliyinin ekspert Samir Əliyev
bildirir ki, kommunal xidmətlərin özəl sahəyə verilməsi bu gün
dünyada gedən əsas tendensiyalardan biridir: "Eyni iqtisadi
sistemdə olduğumuz keçmiş SSRİ ölkələrində, hətta qonşu Gürcüstan,
Rusiya, Ukraynada da kommunal sektorun özəl sahəyə cəlb edilməsi
istiqamətində kifayət qədər addımlar atılıb. Bu, dünyada qəbul
edilmiş bir sistemdir. Bunun bağlı, Avropa Şurasıın, İqtisaid
İnkişaf və Əməkdaşlıq Təşkilatının müvafiq tövsiyələri var ki, bir
qayda olaraq, kommunal xidmətlərin özəl sektora cəlb edilməsi daha
effektivdir. Çünki, bu sektor digərinlərindən fərqli olaraq həm
sosialyönümlü bir sahədir, həm də çox gəlirli profil olmadığına
görə ona bir qədər maraq az olur. Dövlət də bunun idarəsini öz
üzərinə götürüb və büdcədən milyonlarla vəsait ayırır. Bunun isə
arzuolunan effekti olmur. Bu baxımdan kommunal xidmətlərin özəl
sektora cəlb edilməsi daha vacibdir. Hətta bizdə bununla bağlı
"Barmek"in təcrübəsi də olub. "Barmek" bir sıra çatışmazlıqlarla
yanaşı, ən azından müştərilərə xidmət mədəniyyəti, işığa görə pulun
vaxtı - vaxtında alınması kimi siyasəti formalaşdırdı. Məhz bundan
sonra digər sektorlarda da bir canlanma müşahidə edildi. Ona görə
də bu, düzgün addımdır. Nəinki kommunal xidmətlər, hətta gələcəkdə
mənzil idarəçiliyinin də özəl sektora verilməsi məsələsinə baxmaq
olar".
Ekspert onu da bildirdi ki, kommunal xidmətlərin özəl sektora cəlb
edilməsinin mənfi cəhətlərindən biri, məhz qiymət amilidir: "Çünki,
özəl sektorun qarşısında həmişə qazanc əldə etmək durur. Dövlət də
bunu tənzimləmək üçün müəyyən addımlar atır. Bu gün kommunal
sahənin özəl sektora cəlb edilməsi üçün qanunvercilikdə müəyyən
dəyişikliklər edilməlidir. İlk öncə konsepsiya haqqında qanun qəbul
edilməlidir. Bu qanun dövlət əmlakının müəyyən müddətə özəl sahəyə
verir və həmin konsepsiya müqaviləsi əsasında idarə edir. Amma bu,
həmin əmlakın satılması deyil. Müddət bitdikdən sonra dövlətə
qaytarılır. Qiymət məsələsi isə özəl sektor ilə hökumət arasında
aparılan danışıqlardan asılıdır. Tarif, dövlət tərəfindən
tənzimlənir, özəl şirkət də həmin tarif əsasında fəaliyyət göstərir
və ya tariflər özəl şirkətlər tərəfindən təyin edilir".
Samir Əliyevin fikrincə, bu gün liftlərin özəl sektora verilməsi
mümkündür: "Bundan başqa, gələcəkdə su təsərrüfatının da özəl
sektora verilməsinə baxmaq olar. Çünki, bu gün kənd yerlərində
içməli su ilə bağlı problemlər var. "Azərsu" böyük təşkilatdır.
Ancaq o, mərkəzləşmiş su təsərrüfatlarına xidmət göstərir. Bundan
başqa, elektrikin də özəl sektora verilməsinə baxmaq olar".
İqtisadi Resursların Öyrənilməsi Mərkəzinin rəhbəri Ruslan
Atakişiyevin sözlərinə görə, bu sahə dünya təcrübəsində bir sıra
qurumlar tərəfindən həyata keçirilir. "MDB təcrübəsində deyə
bilərik ki, bu, əsasən dövlət və bələdiyyələr tərəfindən də
keçirilir. Dünya təcrübəsində bunun daha çox bələdiyyə və özəl
sektor tərəfindən həyata keçirilməsi geniş yayılıb. Bu baxımdan da
kommunal xidmətlərin əksər hissəsinin və ya hamısının özəl, yaxud
da bələdiyyələr tərəfindən həyata keçirilməsi yaxşı olardı. Belə
olarsa, bu, həmin xidmətlərin keyfiyyətlərinin artmasına təsir
göstərər. Bununla yanaşı, keyfiyyətli xidmət də qiymətlərin
qalxmasına təsir edəcək. Amma özəl sektora veriləndə və rəqabət
mexanizmi təmin olunduğu halda, istehlakçı uğrunda mübarizə
nəticəsində xidmətləri daha keyfiyyətli və ucuz qiymətə həyata
keçirən müəssisələr alıcılar tərəfindən qəbul olunacaq".