Qızılın qiyməti yenə rekord vurur
3 Aprel 2012 23:28 (UTC+04:00)
Bu qiymətli metalın bahalaşması Azərbaycan iqtisadiyyatına da
təsirsiz ötüşmür
Hələ qədim dövrlərdən başlayaraq insanların diqqətini özünə cəlb
edən qızıl yenidən sürətlə bahalaşmaqdadır. Dünyanın 3-cü ən böyük
qızıl istehsalçısı olan "AngloGold Ashanti" şirkətinin direktoru
Mark Kutifani bildirir ki, cari ilin sonuna qədər dünya
bazarlarında bir unsiya qızılın qiyməti 2 min dollara qədər
bahalaşa bilər. Onun sözlərinə görə, dünyanın əsas qızıl
alıcılarından olan Çin və Hindistan daha çox qızıl satın almağa
başlayıblar: "Bu isə yaxın tarixlərdə qızılın qiymətinin
yüksəlməsinə gətirib çıxaracaq".
Şirkət direktoru həmçinin qeyd edib ki, ötən həftə zəngin qızıl
yataqlarına sahib olan Malidə baş verən dövlət çevrilişi də qızılın
bahalaşmasına səbəb olacaq. Məlumat üçün bildirək ki, artıq
Nyu-York Ticarət Birjasında bir unsiya (31 qram) qızılın qiyməti
1690 dollara (1 qram-54,5 dollar) satılıb. Onu da qeyd edək ki,
ötən il bir unsiya qızılın qiyməti 1900 dollara qədər
bahalaşıb.
Qızılın durmadan bahalaşması isə şübhəsiz ki, Azərbaycan
iqtisadiyyatına da təsir göstərəcək. Ölkəmizin resurslarının və
valyuta ehtiyatlarının bir hissəsinin avroda, bir hissəsinin
dollarda saxlanması fonunda qızılın bahalaşmasının bu ehtiyatlara
müəyyən təsirləri olacaq. Yəni həmin ehtiyatların qızıl ifadəsində
dəyəri azalacaq. Digər tərəfdən, qiymətinin tənzimlənməsi müşkül
məsələ olan qızılın getdikcə bahalaşması bütün sahələrə,
məhsulların və malların qiymətlərinə öz təsirini göstərir və bu
proses davamlı hal ala bilər.
İqtisadçı-ekspertlər söyləyir ki, dünya bazarında qızılın
qiymətinin qalxmaqda davam etməsinin Azərbaycana təsiri ən azı ona
görə baş verəcək ki, Azərbaycan dünya iqtisadiyyatının bir
parçasına çevrilib. Yəni elə inteqrasiya prosesləri gedib ki, bu
məqamda Azərbaycanı tək-tənha təsəvvür etmək mümkün deyil. Ona görə
də ölkədə qızılın qiymətinin dünya bazar qiymətinə gec-tez
uyğunlaşması qaçılmaz sayılır. Bundan başqa, qızılın bahalaşması
istehlakçıların vəziyyətinə mənfi təsir göstərir, eyni zamanda
istehsalçıların və satıcıların gəlirlərinin artmasına gətirib
çıxarır.
O da xüsusi olaraq qeyd olunmalıdır ki, Azərbaycanda qızıl
keçmişdən etibarlı sərmayə sayılsa da, son illər əhali və
sahibkarlar pullarını daha çox daşınmaz əmlaka qoyur. Bu da
daşınmaz əmlakın hər zaman qiymətli olması ilə əsaslandırılır.
Lakin o da faktdır ki, qızılın bahalaşma prosesi də davam
etməkdədir. Hazırda ölkənin satış mərkəzlərində əsas etibarilə
Türkiyə, Dubay və Rusiyadan gətirilən qızıllar satılır. İqtisadçı
ekspertlər deyir ki, Azərbaycanda qızılın qiymətinin artmasına həm
dünyadakı bahalaşmanın, həm də yerli amillərin öz təsiri var.
Hələlik isə ölkəmiz əsasən xaricdən qızıl məmulatları alır.
Rusiyadan, ərəb ölkələrindən, Türkiyədən qızıl məmulatları
alınıb-satılır. Bu da qiymətin artımına təsir edir.
Bahalaşma prosesini, dollarla yanaşı, avro da sürətləndirir.
Avronun məzənnəsinin düşməsi Yunanıstanda baş verən iqtisadi
böhran, eləcə də bu böhranın Yunanıstandan Avropa İttifaqı və ya
avro bölgəsi digər ölkələrə keçməsilə bağlıdır. Təbii ki,
Yunanıstanda iqtisadi iflasla yaşananlar avrozonanın digər
ölkələrində də bu narahatlığın yaşana biləcəyilə bağlı müəyyən
narahatlıqlara gətirib çıxarıb. Bu da investorların avroya olan
inam və marağının azalmasına səbəb olub.
Yaranmış şəraitdə bir sıra ekspertlər isə qeyd edir ki, Neft Fondu
və Mərkəzi Bank öz ehtiyatlarına qızılı daxil etsə, müxtəlif
vaxtlarda dollar və ya avro məzənnə itkisinə məruz qaldığı halda
zərəri minimuma endirmiş olar. Onu da bildirək ki, Neft Fondu
qızıla sərmayə yatıracağını bildirib. Lakin bunun nə vaxt həyata
keçiriləcəyi hələ dəqiq bilinmir. Ekspertlər isə Azərbaycanın
mütləq qızıl ehtiyatları yaratmaq məcburiyyətində olduğunu
bildirir. Xatırladaq ki, Azərbaycanda hazırda 42 milyard dollar
valyuta ehtiyatı var. Valyuta da müxtəlif ölkələrin pul
vahidlərindən ibarətdir. Bu valyutaların məzənnələri dinamikdir.
Dinamik məzənnələr bəzən artır, bəzən isə azalır. Son nəticədə
məzənnə fərqindən həm Azərbaycanın yığdığı vəsaitlərə, həm də
bütövlükdə Azərbaycanda həyata keçirilən valyuta əməliyyatlarına
təsirlər olur və bəzən ölkə itkiyə məruz qalır.
Bununla yanaşı o da məlumdur ki, Azərbaycanda qiymətli metalların
hasilatı və emalı sahəsində istismar işləri davam etdirilir. Ötən
ildə "R.V.İnvestment Group Services, LLC USA" şirkətinin Gədəbəy
qızıl filiz yatağında apardığı işlər nəticəsində 1782,2 kq qızıl,
1216,2 gümüş istehsal edilib. Burada Azərbaycanın payı 229,2 kq
qızıl, 157,5 kq gümüş təşkil edib.
Rəsmi məlumata görə, hasilat dövrü başladıqdan indiyədək
Azərbaycanın payı olaraq 513,6 kq qızıl (999,9 əyarlı) saxlanması
üçün Mərkəzi Banka təhvil verilib. Azərbaycanın qızıl yataqlarının
işlənməsi üzrə "R.V.İnvestment Group Services, LLC USA" şirkətilə
bağladığı saziş əsasında Qoşa (Tovuz rayonu) yatağında kəşfiyyat
işləri başa çatdırılıb, hasilata başlamaq üçün iş aparılır. Digər
saziş üzrə Çovdar yatağında (Daşkəsən rayonu) kəşfiyyat işləri
aparılıb və yaxın tezlikdə həmin yataq istismar olunacaq.
Səməd CƏFƏROV