Şeyx Səfi kompleksini və ora daxil olan Şah
İsmayıl məqbərəsini Ərdəbilin simvolu adlandırmaq olar.Movqe.az
Anspress-ə istinadən xəbər verir ki , çünki bu kompleks, həm
memarlıq, həm də mənəvi dəyərinə görə hər bir azərbaycanlı üçün
qiymətlidir. Kompleksin girişi gözəl bir mənzərəli parka açılır.
Sufi ideoloqu Şeyx Səfiəddin və Şah İsmayıl Xətainin türbəsi
yan-yana tikilib.
Bələdçinin sözlərinə görə xanəgahın damı Şah
Qacarın vaxtında uçulub. Digər hissələri isə qorunub saxlanılıb.
Türbənin üzəri quran ayələri və Allah kəlmələrilə bəzədilib deyə,
ona - "Allah-Allah" türbəsi də deyirlər. Girişdə Şah İsmayılın
anası, Ağqoyunlu dövlətinin başçısı Uzun Həsənin qızı Aləmşahbəyim
dəfn edilib.
Türbənin içərisi daha möhtəşəmdir. Tavanda əl ilə
işlənmiş xalça, sonradan isə bir ingilis tərəfindən alınaraq
aparılıb və hazırda həmin əsər Viktoriyan muzeyində saxlanılır. Şah
Təhmasibin dövründə divarlar qızıl suyuna çəkilib. Məqbərəni xarici
qonaqlarla görüş otağına çevirən Şah Abbas isə ulu babası Şeyx Səfi
və Şah İsmayılın məzar kompleksinə girişi gümüş suyu ilə
boyatdırıb. Hazırda Şeyx Səfinin libası da bu məqbərədə
saxlanılır.
Səfəvilərin mənəvi atası sayılan Şeyx Səfinin
qəbri də bu ərazidədir. Onun nəvəsi Şah İsmayıl Xətainin qəbri isə
buradadır. Deyilənə görə, Şah İsmayılın qəbrinin üzəri fil
dişlərindən düzəldilib. Şah İsmayıl və onun babasının qəbri
möhtəşəmliyilə seçilir.
Gənc yaşında taxta çıxan və böyük bir dövlət
quran, milli kimliyimizin müəyyən edilməsindən böyük rolu olan Şah
İsmayılın əzəməti qarşısında qürrələnməmək olmur. Onun zamanında
1500-cü illərdə Azərbaycan ərazisi bütöv, dövlət dili isə
Azərbaycan türkcəsi olub. Türbənin divarında Şahın 5 barmaq əl izi
var. Bu, həm də Səfəvilərin dövlət gerbi olub. 5 rəqəmi İslamda
müqəddəs hesab edilib, rəvayətə görə Şah İsmayıl danışarkən əli
öndə danışıb əmr verərmiş. Kompleksin həyətində köhnə şəhərin
qalıqları mühafizə olunur.
Şeyx Səfi xanəgahının bir hissəsi qəbiristanlıq
ərazisidir, müxtəlif dövürlərdə şəhidləri burada dəfn ediblər, o
cümlədən də Səfəvilər vaxtı Çaldıran döyüşündə şəhdi olanları bu,
qəbiristanlıqda dəfn ediblər.
Səfəvilər öz döyüşçülərini atının dərisinə
bükülmüş halda dəfn edirlərmiş. Pəhləvilər zamanına qədər burada
yerli sakinlər də ölülərini dəfn ediblər. Sonradan qəbiristanlıq
köçürülərkən bəzi məzarlar dağılıb.