Ekspert rəyi: BP şirkəti Azərbaycandakı layihələrində neft hasilatının azalmasına rəsmi şəkildə aydınlıq gətirməlidir
12 Oktyabr 2012 14:02 (UTC+04:00)
"BP şirkəti
"Azəri-Çıraq-Günəşli" yataqlar blokundan neft hasilatının azalması
səbəblərini izah etməli və məsələyə aydınlıq
gətirməlidir".
Bunu "APA-ECONOMICS"ə
açıqlanmasında Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin sabiq prezidenti,
İqtisadi və Siyasi Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Sabit Bağırov
bildirib.
Xatırladaq ki, oktyabrın 10-da keçirilən Nazirlər Kabinetinin
2012-ci ilin 9 ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr
olunmuş iclasındakı çıxışında Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev BP
şirkətini sərt tənqid edib və bildirib ki, neft hasilatında
gözlənilməyən tənəzzül sırf "Azəri" və "Çıraq" yataqları üzrə
fəaliyyət göstərən konsorsiuma (ABƏŞ) rəhbərlik edən BP şirkətinin
kobud səhvləri nəticəsində mümkün olub.
S.Bağırovun fikrincə, hasilatın azalması - faktdır və bunun
səbəbləri, o cümlədən, əgər bu azalma hansısa obyektiv amillə
bağlıdırsa, BP şirkəti tərəfindən rəsmi şəkildə açıqlanmalıdır:
"Hər halda BP-dən müvafiq açıqlama olmalıdır".
Eyni zamanda, iqtisadçı Oqtay Haqverdiyev "APA-ECONOMICS"ə açıqlamasında
bildirib ki, 2011-2014-cü illərdə "Əsr Kontraktı" çərçivəsində neft
hasilatının əvvəlki illərlə müqayisədə kəskin azalması hətta
1990-cı illərin ortalarında müvafiq proqnoz diaqramında əks olunub.
Ondan sonrakı dövrdə, yəni 2014-cü ildən sonra "Dərin Günəşli"dən
neft hasilatı gözlənilir ki, bu da azalmanı dayandıracaq.
O.Haqverdiyevin fikrincə, son zamanlarda neft hasilatının azalması,
neft ÜDM-in xüsusi çəkisinin azalması hökuməti, ictimaiyyəti və
mütəxəssisləri narahat etməsi təbiidir.
Eyni zamanda "APA-Ekonomist" jurnalının ekspertləri qeyd edirlər
ki, hökumətin son iclasında dövlət başçısı "Azəri" və "Çıraq"
yataqlarında hasilatın azalmasını əyani sübut edən statistik
göstəricilər səsləndirib: "2009-cu ildə "Azəri" və "Çıraq"
yataqlarında bizə verilən hasilat proqnozu 46,8 mln. ton idi.
Faktiki isə 40,3 mln. ton səviyyəsində neft hasil edilib. 2010-cu
ildə proqnoz 42,1 mln. ton idi, fakt 40,6 mln. ton olub. 2011-ci
ildə proqnoz 40,2 mln. idi, real hasilat isə 36 mln. ton. 2012-ci
ildə verilmiş proqnoz 35,6 mln. tondur. İndiki hasilatı nəzərə
alaraq belə təxmin etmək olar ki, ilin sonuna qədər BP "Azəri",
"Çıraq" yataqlarından 33 mln. tondan artıq neft hasil edə
bilməyəcək". Beləliklə, məlum olur ki, son bir neçə il ərzində BP
şirkəti ilin əvvəlində verilən hasilat üzrə proqnozu yerinə
yetirmir və bunun səbəblərini rəsmən açıqlanmır.
Maraqlıdır ki, şirkətin hesablarında əks olunan göstəricilər də
azalmanı təsdiqləyir: "Bu ilin birinci yarısında "Çıraq", "Mərkəzi
Azəri", "Qərbi Azəri", "Şərqi Azəri" və "Dərinsulu Günəşli"
platformalarından ümumilikdə gündə orta hesabla 684 min barel və ya
ümumilikdə 6 ay üçün 124,5 mln. barel (16,8 mln. ton) neft hasil
edilib".
Ötən ilin 6 ayında isə "Çıraq", "Mərkəzi Azəri", "Qərbi Azəri",
"Şərqi Azəri" və "Dərinsulu Günəşli" platformalarından ümumilikdə
gündə orta hesabla 775,7 min barel və ya bütövlükdə yarım ildə
140,4 mln. barel (19 mln. ton) neft hasil edilib. Beləliklə, illik
müqayisədə azalma 2,2 mln. ton və ya 12% təşkil edib. Diqqəti çəkən
məqam da odur ki, əksər yataqlarda istismar quyularının sayında da
azalma baş verib. Belə ki, "Mərkəzi Azəri"də quyuların sayı 18-dən
16-ya, "Qərbi Azəri"də 20-dən 16-ya, "Şərqi Azəri"də 20-dən 15-ə
azalıb və yalnız "Çıraq" və "Dərinsulu Günəşli"də quyuların sayı
nisbətən artıb. Eyni zamanda nəzərə alınmalıdır ki, ən yüksək
gündəlik hasilat "Azəri" yatağında qeydə alınıb və məhz burada ən
ciddi azalma müşahidə olunur. Belə ki, "Mərkəzi Azəri"də gündəlik
hasilat 216,1 min bareldən 161 minə, "Qərbi Azəri"də 218,6 mindən
186 minə azalıb, "Şərqi Azəri"də isə 131,9 mindən 144 min barelə
artıb.
"APA-Ekonomist"in analitikləri hesab edirlər ki, yaranmış
vəziyyətin, hasilatın həcminin və quyuların sayının azalmasının,
hər ilin əvvəlində verilən proqnozların ilin sonunda yerinə
yetirilməməsi və ümumi nəticədə ölkənin neft sahəsində geriləməyə
gətirib çıxaran amil və səbəbləri BP şirkəti rəsmi şəkildə və
açıq-aydın açıqlamalı və izah etməlidir. Hazırda isə
"BP-Azerbaijan" şirkəti "Biz Azərbaycana tam sadiqik və
"Azəri-Çıraq-Günəşli" hasilatı ilə bağlı məsələləri mümkün qədər
tez bir zamanda həll etmək üçün Azərbaycan Dövlət Neft Şirkəti ilə
işləyirik" kimi heç nəyi izah etməyən bir açıqlama ilə
kifayətlənir.