Azərbaycan cəmiyyətinin, xüsusən də tələbələr kateqoriyasına aid insanların uzun müddətdən bəri səbirsizliklə gözlədiyi məsələlərdən biri də "Təhsil kreditləri haqqında" qanunun qəbul olunması ilə bağlıdır. Lakin belə kreditlərlə bağlı qanun layihəsinin hazırlanmasından iki ildən çox vaxt keçməsinə baxmayaraq, hələ də ondan bir xəbər yoxdur.

Halbuki, sosial və maddi imkanları elə də böyük olmayan ailələr üçün belə kreditlərin aşağı faizlə ələd edilməsi olduqca zəruridir. Hazırda Azərbaycan banklar təhsil kreditləri verirlər, lakin onların müddəti az, faiz dərəcələri isə olduqca yüksədir. Kredit üçün banklar müştəridən təhsil haqqı barədə müvafiq təhsil müəssisəsindən arayış və təminat olaraq 1 və ya 2 zamin, yaxud girov tələb edirlər.

Təhsiliniz üçün götürüləcək kredit mütləq valideynlərin adına olmalıdır. Bununla yanaşı bankdan tələbə krediti də əldə etmək olar. Təhsil krediti valideynlərin adına verildiyi halda tələbə kreditini şəxs öz adına götürə bilər. Çünki tələbə krediti tələbənin stipendiyasına əsasən verilir. Kredit verildiyi zaman bəzi baknlar tərəfindən tələbənin əlaçı və yaxud zərbəçi olmağı da nəzərə alınır və buna uyğun olan kredit verilir.

Bu kredit növünü ölkəmizdə bir neçə bank təklif edir. Lakin bəzi banklarda kredit, nağd olaraq deyil, birbaşa təhsil mühəssəsinin hesabına köçürülür. Təbii ki, digər kreditlərdə olduğu kimi təhsil kreditində də məbləğ, illik faiz, müddət və komisyon haqqına görə banklar bir-birindən fərqlənir. Ümumiyyətlə, təhsil və tələbə kreditlərinin faiz dərəcələri kifayət qədər yüksəkdir. Məsələn, "Azər-Türk bank"da 24 aya maksimum 4 min manat tələbə krediti verilir. Lakin 22 faizlə. 1 faiz də komisyon haqqı tutulur. "Dəmir bank"da isə təhsil kreditinin maksimal məbləği 25 min manat olsa da bunu almaq üçün ilk növbədə zamin və girov lazımdır. İki illiyə verilən kreditlərin faiz dərəcəsi 24 faizdir. Həmçinin 2 faiz də komisyon haqqı tutulur. "Turan bank"da da tələbə kreditlərini illik 30 faizlə əldə etmək olar. Digər banklarda da göstəricilər elə fərqlənmir və göründüyü kimi olduqca yüksəkdirlər. Məhz bütün bunlaar son qoyulması üçün "Təhsil kreditləri haqqında" qanunun qəbulu vacib sayılır.

Belə bir qanunun qəbulunda cəmiyyət maraqlı olsa da, Milli Məclis qanunun qəbulunu hələ ki, uzadır. Yaranmış vəziyyət isə tələbə və təhsil krediti verən banklara sərf edir. Ekspertlər isə hesab edirlər ki, "Təhsil kreditləri haqqında" qanun qəbul olunarsa, vəziyyət dəyişə bilər. Məlumat üçün bildirək ki, hazırlanan "Təhsil kreditləri haqqında" qanun layihəsinin tələblərinə görə, kommersiya xarakterli təhsil kreditləri maksimum 5 faiz dərəcəsilə verilməlidir. Bu, həm Azərbaycanın Mərkəzi Bankının uçot faiz dərəcəsinə, həm də Azərbaycanda orta perspektivdə gözlənən inflyasiyanın proqnoz göstəricilərinə uyğundur. Bu faiz dərəcəsi, eyni zamanda, MDB məkanına aid ölkələrin daha çox tətbiq etdiyi dərəcədən aşağıdır. Qeyd edək ki, dünyanın əksər ölkələrində fəaliyyət göstərən banklar tələbələrə təhsil kreditləri ayırır. Məsələn, Çində təhsil kreditləri verən 270 agentlik mövcuddur.

Ölkəsindən kənarda təhsil alan gənclərin 70 faizi bu agentliklərin xidmətindən istifadə edir. 1978-ci ildən başlayaraq Çindən xaricdə təhsil kreditləri vasitəsilə 580 min gənc təhsil alıb. Burada kredit təhsil müddəti bitdikdən 5 il sonra qaytarılır. Kreditlərin faizi isə konkret tələbənin qəbul imtahanlarının nəticəsi ilə müəyyən edilən reytinqdən asılı olur.