Hər il Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi, İqtisadi İnkişaf Nazirliyi mütəmadi olaraq satış məntəqələrində müəyyən reydlər keçirir. Bu reydlərdə məqsəd mağaza və bu tip digər obyektlərdə satılan mal və məhsulların standartlara cavab verib-vermədiyini yoxlamaqdır. Aparılan reydlər zamanı dəfələrlə bir sıra mağazalarda vaxtı keçmiş, standartlara cavab verməyən məhsullar aşkar edilərək satışdan çıxarılıb.

Belə hallarla demək olar ki, ölkənin hər bir məntəqəsində rast gəlmək olar. Müvafiq qurumlar tərəfindən aparılan belə reydlər və yoxlamalar uzun müddətdir ki, gedir. Amma sözügedən problem yenə də həll olunmamış qalır. Belə ki, satış məntəqələri yenə də vaxtı keçmiş malları satmaqda davam edirlər. Buradan belə anlaşılır ki, aparılan hazırkı tədbirlərlə problemin köklü həllinə nail olmaq çətindir.

Məsələyə münasibət bildirən müstəqil iqtisadçı ekspert Akif Nəsirli mağazalarda satılan vaxtı keçmiş mallarla bağlı məsələnin birdəfəlik həllini bu sahədə stimullaşdırıcı addımların atılmasında görür: "Mağazalarda satılan malların keyfiyyət əmsalının yoxlanılması ilə bağlı müvafiq qurumlar tərəfindən aparılan reydlər fikrimcə, heç də mövcud problemi aradan qaldırmaq üçün çıxış yolu deyil. Onlara nəzarət heç də reyd və monitorinq formasında olmamalıdır. İqtisadi İnkişaf, Vergilər nazirlikləri, Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi bu işi yoluna qoymaq üçün mütəmadi yoxlamalar keçirməlidir. Ölkənin ticarət obyektlərində vaxtı keçmiş mal, məhsulun satılmamasına, ümumiyyətlə anbarlarda saxlanılmamasına cavabdeh olan müəyyən nəzarət qurumu yaradılmalıdır. Bunun üçün mexanizmlər hazırlanmalıdır. Hər bir malın kataloqu verilməli, həmin katoloqdakı nəticələrin internet resurslarına yüklənməsi həyata keçirilməlidir. Mağazaya hansı mal daxil olursa, o nəzarət edən qurumun elektron versiyada internet resurslarına düşür. Malın satış anında satış əqdi də həmin internet resursuna düşür. Belədə mal saxlama müddəti keçdikdən sonra satılırsa, ticarət obyektinə avtomatik cərimə gəlir. Eyni zamanda, internet vasitəsilə satış obyektləri satışdan çıxararaq müəyyən yerlərə göndərdikləri vaxtı keçmiş mallar barədə də müvafiq qurumlara məlumat verirlər. İnkişaf etmiş ölkələrdə bu praktika mövcuddur. Belə olarsa reyd keçirməyə də ehtiyac qalmayacaq. Reydlər isə qeyd etdiyim bu nəzarət mexanizminin yoxlanılması üçün yararlıdır. Avropada antiinhisar qurumlarının keçirdiyi reydlərin nəticələrinə görə heç bir sahibkar cəzalandırılmır. Yəni reydlər cəza üçün nəzərdə tutulmamalıdır. Reydin nəticəsi sadəcə olaraq, mexanizmin necə işləməsini yoxlamaq üçündür. Digər tərəfdən sahibkarın yükü də azaldılmalıdır ki, o vaxtı keçmiş malı satmaqda maraqlı olmasın. Yəni prosesi tənzimləməyin iki yolu vardır, məcburedici və stimullaşdırıcı qaydalar. Problemin həllində başlıca çıxış yolu məhz stimullaşdırıcı addımların atılmasıdır. Cərimələrin tətbiqi halında isə sahibkar vergidən yayınmağa, qadağalara baxmayaraq vaxtı keçmiş malı satmağa məcbur olur ki, özü də hər hansı bir mənfəət əldə etsin. Ona görə ölkəmizdə vergi sisteminə də nəzər salmaq gərəkdir. Azərbaycanda sadələşdirilmiş vergiyə əsasən dövriyyənin 4 faizini sahibkar vergi şəklində ödəməlidir. Satılan malın üzərinə sahibkar 5-10 qəpik qoyub satır ki, bu halda da 4 faizlik vergini ödəyə bilmir. Deməli, qanuni əsasda işlədikdə sahibkara mənfəət qalmır. Proses ümumi şəkildə nizamlanmalıdır ki, sahibkarın mənfəət norması gözlənilsin".