Yük maşınları yenə yolların qəniminə çevrilib
Bəzən belə maşınlar yol verilən maksimal çəkidən iki dəfə artıq yük vururlar
Ölkədə
milyonlarla dollara başa gələn və beynəlxalq standartlara uyğun
tikildiyi bilinən yolları qeyri-standart yük maşınları hələ də
bərbad hala salmaqdadır. Böyük İpək Yolu layihəsi çərçivəsində
Ələt-Kürdəmir istiqamətində ikinci yol yenidən tikilərkən bütün
avtomobillər birzolaqlı yolla hərəkət etməyə məcbur oldu.
Nəticədə, 2005-2006-cı illərdə çəkilmiş yol cadar-cadar olub,
hətta bəzi yerlərdə çökəklər yaranıb. İkinci yol çəkilib
qurtarmamış əvvəlki yol dağıldı. Sözsüz ki, asfalt yollarının
dağılmasının əsas səbəbi yük maşınlarının normadan artıq yük
daşımaları həyata keçirməsidir. Xüsusilə də, mişar daşı aparan ağır
tonnajlı maşınlar yenə yolları ciddi şəkildə zədələyir, sıradan
çıxarırlar.
Məlumatlara görə, Azərbaycanda 15-18 min avtomobil mütəmadi
yük daşıyır. Qeyd olunduğu kimi, dağılmağa daha çox məruz qalan
Bakı-Qazax magistral yoludur. Şirvan şəhərində Kür çayının üzərində
Avropa standartlarına uyğun tikilmiş körpü son 5 ildə 14 dəfə təmir
edilib.
20-30 tonluq yük daşıma norması olan "Kamaz" markalı maşınlar
isə bəzən 50-60 tonluq yüklə yola çıxırlar. Bu halda yolların,
körpülərin dağılma ehtimalı böyük olur. Qeyd edək ki, Nazirlər
Kabinetinin 2009-cu ildə təsdiqlədiyi "Ümumi istifadədə olan
avtomobil yolları ilə hərəkət edən iriqabaritli və ağırçəkili
nəqliyyat vasitələrinin hərəkət etməsi və onların hərəkətinə xüsusi
icazənin verilməsi Qaydası"na dair qərarda göstərilir ki, yük
maşınlarının hər oxuna maksimum 10 ton yük düşməlidir. Maksimal
kütlə isə qoşqu ilə birlikdə 44 tondan artıq ola bilməz.
Avtomobilin daşınan yük ilə birgə hündürlüyü 4 metr, eni 2 metr,
uzunluğu isə 20 metrdən çox olmamalıdır.
2012-ci ildə parlamentin yaz sessiyasında İnzibati Xətalar
Məcəlləsində təsdiqlənən dəyişikliklərə əsasən, iriqabaritli və ya
ağırçəkili nəqliyyat vasitələri icazə verilən qabarit, çəki və
yüklə birlikdə oxa düşən yüklənmə normasını pozduqda - vəzifəli
şəxslər 1200 manatdan 1500 manatadək miqdarda, hüquqi şəxslər 4 000
manatdan 5 000 manatadək miqdarda cərimə edilir.
Fiziki şəxs tərəfindən ona məxsus olan iriqabaritli və ya
ağırçəkili nəqliyyat vasitələrinin icazə verilən qabarit, çəki və
yüklə birlikdə oxa düşən kütlə parametrlərini aşmaqla yüklənməsinə
görə cərimənin məbləği isə 600-700 manat təşkil edir. Bu hərəkətə
il ərzində təkrar yol verən fiziki şəxslərin nəqliyyat vasitələrini
idarə etmə hüququ altı aydan bir ilədək müddətə məhdudlaşdırılmaqla
onlar 1000-1200 manat, vəzifəli şəxslər 1800-2000 manat, hüquqi
şəxslər isə 5500 manatdan 6000 manatadək miqdarda cərimə
edilir.
Yol qurğularına ziyan vuran yük avtomobillərinin sürücüləri
120 manatadək cərimə ödəyəcək. Qanunun icrası, həmçinin qanunun
pozulmasına şərait yaradılmaması üçün Nəqliyyat Nazirliyi bir sıra
tədbirlər görməli olub. Bunlardan başlıcası ağır yük maşınlarının
qoşqularına əlavə edilən qurğuların kəsilməsi idi. Daha sonra
Bakı-Ələt-Astara, Bakı-Qazax və Bakı-Quba magistral yollarına 9
ədəd tərəzi quraşdırılıb.
Müşahidələr göstərir ki, Nəqliyyat Departamentinin əməkdaşları
normadan artıq yük daşıyan ağır tonnajlı avtomobillərin sahiblərinə
cərimə yazmasalar da, onların yüklərini özlərinə boşaltdırırlar.
Buna təkcə Nəqliyyat Nazirliyi deyil, Dövlət Yol Polis İdarəsinin
yol polis postlarında olan əməkdaşları da nəzarət edirlər.
Postların ətrafına atılmış mişar daşları məhz normadan artıq olan
yüklərdir.
Müşahidələr isə göstərir ki, İnzibati Xətalar Məcəlləsinə
məlum dəyişikliklərin edilməsinə baxmayaraq, yollarda hələ də yükü
özündən dəfələrlə ağır olan və yükünü daşımaqda əziyyət çəkən yük
maşınlarına rast gəlinir. Daha çox gəlir götürmək iddiasında olan
sürücülər daha çox gecə saatlarında yola çıxırlar.
Problemdən çıxış yolu kimi ekspertlər istismar müddəti başa
çatmış ağır tonnajlı avtomobillərin hərəkətinə məhdudiyyətlərin
tətbiq edilməsində görürlər. Qoşqusu 4 təkərdən ibarət olan belə
yük maşınları normadan artıq yük daşıdıqda asfalt yolu daha çox
zədələyirlər. 6, 8 təkərli yük maşınlarında ağırlıq təkərlər üzrə
paylanır və yola düşən ağırlıq daha geniş müstəvini əhatə
etdiyindən dağılma, çökmə prosesi olmur.