Əlaqə Arxiv
news Image
2020.09.21
23:31
| A A A
“Abşeron” yatağı–neft strategiyasının daha bir uğuru

“Əsrin müqaviləsi”nin imzalanmasından ötən müddətdə ölkəmizdə neft sektorunun şaxələndirilməsi, beynəlxalq standartlara uyğun yenidən qurulması, innovativ texnologiyalarla təchiz olunması, yeni idarəçilik metodlarının mənimsənilməsi üçün geniş imkanlar yaranıb. Xarici neft şirkətləri ilə birlikdə axtarış-kəşfiyyat, qazma, tikinti və hasilat üzrə böyük iş həcmi reallaşdırılıb və uğurlu nəticələr alınıb. Həmin dövrdə bir sıra yataqlar aşkar edilib, “Abşeron” yatağının   isə işlənilməsinə başlanılıb. 
Bütün bunlar ulu öndərimizin müəllifi olduğu neft strategiyasının uğurlu nəticəsidir. Bu baxımdan sentyabrın 19-da Heydər Əliyev adına Bakı dərin özüllər zavodunda sözügedən   yatağın dəniz əməliyyatlarının təməlinin qoyulması da mühüm tarixi hadisədir. 
İnşaat əməliyyatları zamanı ümumi çəkisi 10 min tona yaxın olan əsas və köməkçi dayaq blokları, körpülər, estakadalar, məşəl sistemi, sualtı qurğular, boru xətti, modular tikilib və quraşdırılıb.
“Abşeron” layihəsi üzərində iş zamanı “BOS Şelf” şirkəti Azərbaycanda ilk dəfə bütün mühəndislik, təchizat, tikinti, quraşdırma işlərini həyata keçirməklə layihənin tam təminatla təhvil verilməsi üsulunu tətbiq edib. Yataqdan qazın hasilatı üçün öz növünə görə nadir olan platformanın quraşdırılması planlaşdırılıb. Həmin  platformanı kənardan, yəni “Neft Daşları”nda yerləşdirilən moduldan idarə etmək üçün innovativ həll yolları işlənilib hazırlanıb. “Abşeron” layihəsində Xəzərdə ilk dəfə “boru içində boru” texnologiyası tətbiq olunacağı da nəzərdə tutulub.  
Prezident İlham Əliyev təməlqoyma mərasimindən sonra  Azərbaycan televiziyalarına müsahibəsində sözügedən layihənin tarixini, eyni zamanda, əhəmiyyətini yüksək qiymətləndirib: “Abşeron” yatağının tarixi bir qədər fərqlidir. Çünki ilk dəfə “Abşeron” qaz yatağı üzrə kontrakt xarici tərəfdaşlarla hələ 1990-cı illərin sonlarında imzalanmışdır. Mən o günləri yaxşı xatırlayıram və bizim “Abşeron” yatağı ilə əlaqədar böyük ümidlərimiz var idi. Çünki bizim geoloqlarımız, xüsusilə Xoşbəxt Yusifzadə tam əmin idi ki, bu yataqda kifayət qədər böyük qaz ehtiyatları vardır. Bir də ki, “Abşeron” yatağı üzrə kontrakt “Şahdəniz” qaz-kondensat yatağı üzrə kontraktdan sonra imzalanmışdır  və əslində, bu, onu göstərirdi ki, Azərbaycan artıq neft ölkəsindən qaz ölkəsinə keçid alır”.
Yeri gəlmişkən, “Abşeron” yatağı ilə bağlı bir məqamı da xatırlatmaq istərdik.  Belə ki, “Əsrin müqaviləsi”nin icrasına başlanılan vaxtdan etibarən müxtəlif ölkələrin aparıcı şirkətləri də Azərbaycanla əməkdaşlığı uğurla davam etdiriblər. Ötən il TOTAL şirkəti ilə əməkdaşlıq çərçivəsində “Abşeron” yatağında əsas quyunun qazılması başa çatdırılıb. İki gövdədən ibarət olan quyunun birincisi “Abşeron” yatağının potensialının qiymətləndirilməsi üçün nəzərdə tutulub. Dərinliyi 7411 metr olan birinci gövdə SOCAR-ın Heydər Əliyev adına yarımdalma qazma qurğusu vasitəsilə qazılıb. Dərinliyi  6,8 min metr olan ikinci gövdənin qazma işləri isə ötən ilin oktyabrında başa çatdırılıb.
Prezident İlham Əliyev müsahibəsində “Abşeron” yatağının istismarı ilə bağlı imzalanan birinci müqavilə barədə də bəhs edib: “Əfsuslar olsun ki, müəyyən müddətdən sonra birinci kontrakta xitam verildi. Onun da səbəbi ondan ibarət idi ki, qazılan kəşfiyyat quyusu boş çıxdı. Xatırlayıram, o vaxt bizim görkəmli geoloqumuz Xoşbəxt Yusifzadə demişdi ki, quyunun yeri düzgün seçilməmişdir və xarici tərəfdaşları inandırmağa çalışırdı ki, onlar öz iş proqramına bir qədər düzəlişlər etsinlər. Ancaq əfsuslar olsun ki, onun sözünə baxmadılar. Halbuki Xəzər dənizini Xoşbəxt Yusifzadə kimi tanıyan ikinci adam dünyada yoxdur. Ancaq heç bir nəticə əldə olunmadı və xarici şirkət bu yatağı tərk etdi. Yenə də deyirəm, biz tam əmin idik ki, burada çox böyük qaz ehtiyatları vardır. Şadam ki, “Total” şirkəti eyni fikrə gəldi və SOCAR-la müvafiq sənədlər imzalandı. Ondan sonra praktiki işlər aparıldı və böyük qaz-kondensat yatağı aşkarlandı”. 
Dövlətimizin başçısı müsahibəsində Xəzərin Azərbaycan sektorunda suyun 500 metr dərinliyində yerləşən “Abşeron” yatağının ehtiyatlarının 350 milyard kubmetr qaz və 45 milyon ton kondensat həcmində qiymətləndirildiyi bildirilib. Eyni zamanda, Azərbaycanın bundan sonra da etibarlı qaz təchizatçısı olacağını, “Abşeron”un birinci mərhələsində çıxarılacaq qazın daxili tələbata istiqamətləndiriləcəyini, sonrakı mərhələdə isə hasil olunacaq qazın ixrac yolu ilə dünya bazarlarına çıxarılacağını vurğulayıb.  
Müsahibədə Azərbaycanın neft hasilatının sabit qalması üçün bu yatağın böyük önəm daşıdığı da xatırladılıb: “Çünki 100 milyon ton kondensat - bu da Bakı-Tbilisi-Ceyhan ixrac boru xətti ilə dünya bazarlarına çıxarılacaq. Beləliklə, “Azəri-Çıraq-Günəşli”də mövcud olan və davam edən təbii hasilat tənəzzülünü “Abşeron” yatağı bir qədər kompensasiya edəcək”.
Burada bir məqamı da xüsusi vurğulamaq istərdik. Belə ki, ulu öndərin milli neft strategiyasının əsasını zəngin neft ehtiyatlarından Azərbaycan xalqının rifahı naminə səmərəli istifadə prinsipi təşkil edir. Milli neft strategiyası xarici sərmayənin və təcrübənin cəlb olunmasını, çoxvariantlı ixrac sisteminin yaradılmasını və əldə olunan gəlirlərin səmərəli, şəffaf idarəsini və istifadə olunmasını nəzərdə tutur.
Buna görə də Azərbaycan hazırda azsaylı ölkələrdən biridir ki, enerji resurslarını ölkənin sosial-iqtisadi inkişafı məqsədilə ciddi avantaja çevirə bilib. Əlbəttə ki, bu strategiyanın əsası 1994-cü il sentyabrın 20-də “Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması ilə qoyulub. Bu müddət ərzində hökumətin həyata keçirdiyi müstəqil enerji siyasəti ölkənin qlobal enerji təhlükəsizliyində oynadığı rolu daha da möhkəmləndirməklə yanaşı, xalqın maraqlarını, dövlətin təhlükəsizliyini və regionun inkişafını  gerçəkləşdirməklə uğurla həyata keçirib. Başqa sözlə, neftdən gələn gəlirlər xalqın sosial rifah halında yaşamasının təmin edilməsinə yönəldib. Məhz bu layihədən əldən olunan gəlir sayəsində Azərbaycan vətəndaşlarının sosial təminatının yüksəldilməsi istiqamətində əsaslı addımlar atılıb, müxtəlif layihələr həyata keçirilib. Ölkədə sabitliyin yaranması isə yeni-yeni sahələr üzrə investisiyaların Azərbaycana cəlb olunmasını şərtləndirib. Bu da nəticə etibarilə  ölkəmizdə regionların sosial-iqtisadi inkişafını və digər mühüm aspektləri özündə ehtiva edən genişmiqyaslı proqramların, konsepsiyaların reallaşmasına şərait yaradıb. 
Hazırda isə qeyri-neft sektorunun inkişafı istiqamətində atılan addımları və iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi proqramlarını postneft dövrünə hazırlıq kimi qiymətləndirmək olar. Baxmayaraq ki, ölkənin enerji resursları kifayət qədər böyükdür və bu, uzunmüddətli inkişaf proqramlarının inkişafına imkan verir, Azərbaycanın erkən hazırlıqları sadəcə prosesin daha kompleks şəkildə idarə edilməsini şərtləndirir.
Söhrab HƏŞİMOV,
“Azərbaycan Dəmir Yolları” QSC-nin şöbə müdiri

 

Sizin Reklam Yeriniz