Son illər ərzində insanların mənzilə olan tələbatı artan xətt üzrə inkişaf etməkdədir. Lakin buna baxmayaraq, tikilən mənzil sahəsi ötən illərlə müqayisədə artmaq əvəzinə hələ də azalmaqdadır. Bu gün aparılan müşahidələr hələ də tələbə uyğun olmayan həddə yeni mənzil tikildiyini göstərir. Əhaliyə satılan isə daha çox indiyə qədər inşa edilən və hazır əldə olan az sayda mənzillərdir. Tələb çox olsa da, insanların qarşısına qoyulan seçimlər çox azdır. Xatırladaq ki, 2008-ci ilə kimi bazarda mənzil bumu müşahidə olunurdu. Tələb və təklif məfhumları bir-birini tamamlayırdı. Son illərdə isə bu balans pozulub. Nəticədə əldə olan evlər də əhaliyə yüksək qiymətə təqdim olunur. Ekspertlər bu fonda yeni tikinti bumu gözləsələr də, hələlik bundan xəbər yoxdur.
"Əmlak Bazarı İştirakçıları" İctimai
Birliyinin üzvü Rövşən Talıbzadə Movqe.az-a mövcud vəziyyəti
belə şərh edir: "Bu gün evlərin bahalaşmasının əsas səbəbləri
içərisində tələbin artması, təklifin azalması əsas amillərdən
biridir. Mənzil fondu geniş olmalı, əhali qarşısında seçimlər
qoyulmalı, təlkif artmalıdır ki, qiymətlərin aşağı düşməsi və yaxud
da stabil qalması müşahidə olunsun. Yəni, əlində pul vəsaiti
toplamış şəxs bu gün seçim etməyə ev tapa bilmir. İstədiyi ərazidə
çox az, məhdud təkliflərlə rastlaşır. Alıcı üçün geniş çeşid
yaradılmalıdır. Rəqabətliyin artması, həm də qiymətlərin stabil
qalması üçün təklif çox olmalıdır. Onun üçün də, əlbəttə ki, yeni
mənzillərin tikilməsinə böyük ehtiyyac var. Burda söhbət ekonom
tipli evlərdən, mənzillərdən gedir. Əhalinin çoxu kvadrat metri
500, 600, 700 manat civarında olan evlərə daha çox üstünlük verir.
Belə evlərin tikilməsinə ehtiyac var. İkinci növbədə, uzunmüddətlii
kreditə verilən evlərin tikilməsinə ehtiyac var. Yəni, aztəminatlı
ailələr üçün uzun müddətli kredit yolu ilə evlər tikilə bilər.
Bundan başqa sosial kirayə evləri tikilə bilər. Bizim
qanunvericilikdə mənzil fondunun genişləndirilməsi ilə bağlı,
insanların tələblərinin qarşılanması ilə bağlı maddələr var. Sadəcə
olaraq, son zamanlarda investisiya yatırımı bir qədər
məhdudlaşıbdır. Sahibkarların bu sahəyə investisiya yatırması
2005-ci ildə müşahidə olunan tikinti bumuna nisbətən məhdudlaşıb .
Bu da onunla əlaqədardır ki, bu gün şəhər mərkəzində tikintilərin
sıxlığı müşahidə olunur. Birinci növbədə, sahil bağı ətrafında,
bulvar ətrafında ümumiyyətlə, çoxmərtbəli binaların tikintisiə
məhdudiyyətlər qoyulub. Belə ki, artıq 7 mərtəbədən hündür
binaların tikintisinə icazə verilmir. Yəni, bu kimi hallar
investorları daha kənara çəkilməyə məcbur edir. Onlara
investisiyalarını daha çox şəhərdən kənar ərazilərə yatırmağa vadar
edir".
Ekspert sahibkarlara mənzil fondunu genişləndirmək üçün müəyyən şərait yaradılmasına ehtiyac olduğunu da bildirib: "İnvestorlar üçün müəyyən şərait yaradılmalıdır. Onlara müxtəlif uzunmüddətli kreditlər verilməli, yaxud müxtəlif təkanverici addımlar atılmalıdır ki, tikinti sektoruna meyil etsinlər və mənzil fondunun həcmini artırsınlar. Məsələn, bu yaxınlarda Müşfiqabad qəsəbəsində böyük bir şəhərcik salındı. Bu, qaçqınların məskunlaşması üçün dövlətin təşəbbüsü ilə həyata keçirildi. Amma, bu yönlü addımların atılması genişləndirilsə, həm əhalinin tələbatı ödənər, həm də mənzil bazarında təbii ki, qiymətlər də bir qədər ucuzlaşar".
"Əmlak Bazarı İştirakçıları" İctimai
Birliyinin icraçı direktoru Ramil Osmanlı isə, saytımıza veridiy
açıqlamada mənzil bazarında bahalaşmaya səbəb kimi, ipoteka
kreditləşməsini göstərib: "Qiymət artımının tikinti sektorunda
azalmaya heç bir aidiyyatı yoxdur. Çünki, qiyməti artan tikililər
mənzil bazarında təkrar satılan mənzillərdir. Burda əsas rol
oynayan məsələ ipoteka kreditləşməsidir. Yəni, bilirsiniz ki,
ipoteka kreditləşməsi nəticəsində mənzillərin dövriyyə imkanları
məhdudlaşır. Yəni, bir mənzil satılır, onun yenidən bazara qayıtma
müddəti təxminən 25 il çəkir. Bu baxımdan təxminən nəzərə alsaq ki,
ipoteka başlayan dövrdən bu günə qədər mənzil bazarında 12 minə
qədər mənzil satılıbdır, artıq bu o deməkdir ki, bazardakı 12 min
mənzil hələ 20 il bundan sonraya qədər dövriyyədən çıxarılır.
Yalnız 20 ildən sora bazara qayıdır. Və bu bazarda təklif məhfumunu
kəskin şəkildə azaldır. Təklif azaldığına görə də, həm
müraciətlərin sayı artır, həm süni tələb artır. Eyni zamanda, təbii
ki, bu qiymət artımına gətirib çıxarır. Amma bunun yaxın gələcək
üçün daha da dərinləşməsi və qiymət artımının daha dinamik xarakter
alması proqnozlaşıdırlmır. Burda müəyyən səbəblər var. Paytaxtdakı
söküntü işləri ilə əlaqədar ola bilsin ki, müəyyən qədər cüzi
qiymət dəyişimi olsun. Amma bu, davamlı xarakter
daşımayacaq".