Hərbi aviasiyasını mütəmadi olaraq yeni müasir texnika ilə yeniləyən Azərbaycan daha bir önəmli addım atmağa hazırlaşır. Söhbət Azərbaycan Hərbi Dəniz Qüvvələrinin (HDQ) aviasiyasının yaradılmasından gegdir. HDQ aviasiyasına "azeridefence" portalının məlumatına görə, dəniz şəraitində əməliyyatlların aparılması üçün hazırlanmış müasir helikopterlər və təyyarələr daxil olacaq. Azərbaycanın dəniz aviasiyası üçün hansı helikopter və təyyarələərin alınacağı barədə məlumat verilməyib. Qeyd edək ki, hazırda dənizdə ölkəmizə məxsus hava məkanına Hərbi Hava Qüvvələri və Dövlət Sərhəd Xidmətinin vertolyatları nəzarət edir.
Ekspertlər isə Azərbaycanın enerji ehtiyatları və siyasəti, Xəzərdə mübahisəli yataqların mövcudluğu fonunda Hərbi Dəniz Qüvvələrinin aviasiyasının yaradılmasını olduqca vacib sayırlar. Aydın məsələdir ki, dünyanın enerjiyə tələbatının yüksəldyi fonda Azərbaycana maraq və diqqət beynəlxalq miqyasda əhəmiyyətli dərəcədə artır. ARDNŞ prezidenti Rövnəq Abdullayev bildirir ki, "Azərbaycanın təsdiq olunmuş və hasil edilə biləcək karbohidrogen ehtiyatlarının həcmi 4,5 milyard ton şərti yanacaq təşkil edir. Proqnoz ehtiyatları isə 10 milyard ton həcmindədir. Digər tərəfdən qeyd olunduğu kimi Xəzərdə mübahisəli yataqlar mövcuddur. Məsələn, qonşu İranın mövqeyi üzündən 2001-ci ilin 23 iyulunda Xəzərin dərin hissəsində yerləşən "Araz-Alov-Şərq" strukturlarında BP şirkəti geofiziki kəşfiyyat işlərini dayandırmağa məcbur olub. Azərbaycan tərəfi məsələni daha da mürəkkəbləşdirməmək üçün həmin strukturlarda işləri bu günədək bərpa etməyib və məsələni Xəzərin hüquqi statusu həllini tapanacan təxirə salıb. Lakin İran bu yataqlaar iddiasından əl çəkməyərək onları istimar etmək niyyətindədir. Buna isə Azərbaycan yol verə bilməz.
Xəzərdəki mübahisəli yataqlara görə Azərbaycan və Türkmənistan arasınad hələ də ziddiyyət mövcuddur. Türkmənistanın Xəzərdəki mübahisəli "Kəpəz" (türkmən versiyasına görə "Sərdar") yatağı hələ də işlənməmiş qalır. Bunlaar paralel olaraq İran və Türkmənistan Xəzərdə hərbi güclərini artırılar. Belə ki, Türkmənistan Türkiyənin "Dearsa"n şirkəti ilə əlavə olaraq iki yeni gözətçi gəmisinin tikintisinə dair müzakirələr aparır. Bundan əvvəl "Dearsan" şirkəti tərəfindən Türkmənistan üçün bu ölkədə qurulmuş tərsanədə 2 ədəd Tuzla sinifli gəmi inşa edilib. Hər iki gəmi 2012-ci ilin sentyabr ayında Türkmənistan Silahlı Qüvvələrinin "Xəzər-2012" təlimində nümayiş etdirilib. Növbəti gəmilər əvvəlkilərdən bəzi göstəricilərinə görə fərqlənməlidir. Dizayn və qabaritlər baxımından eyni olacaq bu gəmilərin dənizdə qalma və döyüş aparma imkanları artırılacaq. Eyni zamanda silah sistemləri dəyişdiriləcək və bu gəmilərin Rusiya istehsalı olan Uran-E raket kompleksləri ilə təchiz olunması nəzərdə tutulur. Cənub qonşumuz İran isə Xəzərə hətta sualtı gəmilər gətirmək niyyətindədir. Bunu İran Hərbi Dəniz Qüvvələri komandanlığının nümayəndəsi, admiral Abbas Zamini də təsdiq edib. Onun sözlərinə görə, İran Xəzər dənizinə sualtı qayıqlar göndərmək niyyətindədir. Admiral İran Hərbi Dəniz Donanmasına məxsus 3 ağır sualtı gəminin ölkənin cənub ərazi sularına dislokasiya olunduğunu bildirib: "Biz Xəzər dənizinə daha yüngül sualtı gəmilər göndərmək niyyətindəyik". Bundan başqa Xəzər donanmasını fəal şəkildə silahlandıran İran burada hərbi qüvvələrinin sayını və onların texniki təminatını yüksəltməkdə davam edir.
Rusiya da Xəzər dənizində özünün hərbi gücünü nümayiş etdirmək niyyətinə düşüb. Məlumat verildiyi kimi Rusiya Xəzərdəki donanmasına 5 hərbi gəmi və kater daxil edəcək. Hərbi limanın yeni hərbi qüvvələrlə artırılması dövlətin hərbi silahlanma proqramı əsasında baş verir. Yeni texnikanın və eləcə də əlavə köməkçi gəminin hərbi donanma tərkibinə daxil edilməsi 2013-cü ilin ilk yarim ili üçün planlaşdırılıb. Məlumata görə ilin ortasında Xəzər donanmasına iki yeni kiçik hərbi raket gəmisi - "Uqliç" və "Qrad Sviyajek", 2013-cü ilin yazında isə "Serna" layihəsi çərçivəsində 3 desant gəmisinin daxil edilməsi planlaşdırılır. Cənub Hərbi Dairəsinin mətbuat xidməti həmçinin xəbər verir ki, köməkçi donanmanın inkişaf konsepsiyasına əsasən, 2020-ci iə qədər Xəzər dəniz donanmasına 2 dəniz, 1 reyd buksirləri və həmçinin də üzən kran daxil olacaq.
Təbii ki, belə vəziyyətdə Azərbaycan da dənizdə mövqelərini daha güclü hala gətirməyə məcburdur.
