Asif Ozan: "Intihar xəbərlərinin mediada bugünki kimi geniş vüsətdə yayımlanmasının qəti əleyhinəyəm"
Kriminal xarakterli olayların, eləcə də intihar hallarının sayının artması cəmiyyətdə getdikcə daha aktual problemə çevrilir. Ekspertlər isə hesab edir ki, bunun başlıca səbəblərindən biri də qeyd olunan səpkili məlumatların media vasitəsilə daha çox yayılmasından irəli gəlir və bu səbəbdən belə hallar insanlar üçün adiləşir. Bu mənada mediada kriminal xəbərlərin yayılmasına məhdudiyyətin tətbiqinin zəruriliiynə dair fikirlər səsləndirilir.
Movqe.az saytına məsələ ilə bağlı açıqlama verən sosioloq Asif Ozan bildirir: "Cəmiyyətdə böyüyən nəsildə lazım olan davranış streotiplərini formalaşdırmaq üçün o stretoplerin kökündə duran təbliğata və informasiya bolluğuna həmişə xüsusi yer ayrılır. Təsadüfi deyil ki, 1990-cı illərdə Azərbaycan xalqının 100 illərlə formalaşdırdığı mədəni-mənəvi dəyərləri, əxlaqi sərvətini onun əlindən almaq üçün məhz bunun əleyhinə yönəldilmiş Avropadan gətirilmiş seriallara geniş yer verilməyə başlanılmışdı. Bunlar hamısı təsadüfi deyildi. Bunlar Azərbaycan xalqı kimi öz mədəni-mənəvi dəyərlərinə söykənən xalqların ruh dünyasını, o cümlədən əxlaq dünyasını parçalamağa xidmət edirdi. Hal-hazırda mediada kriminal və ya intiharla bağlı verilən məlumatların bolluğu da məhşur atalar sözü olan "oğrunun yadına daş salmaq"prinsipinə söykənir. Çünki bir çox hallarda həyatda olan sosial, mənəvi psixolojı depresiyaya düşən insanlar bu vəziyyətdən çıxış yolları axtarır. İnsan düşdüyü vəziyyətdən çıxış yolu axtararakən ilk növbədə şüuraltı formalaşmış hansısa davranış modelni axtarır. Əgər insanın şüuraltı fikrində onun mərdliyinə, mətnliyinə, dəyanətinə, mübarizliyinə söykənən streotiplər formalaşıbsa, bu insanın depresiyadan və ya qarşılaşdığı hər hansı sosial, iqtisadi və yaxud mənəvi psixolojı durumdan çıxması daha rahat olur. Ancaq həmin insanın şüuraltına zaman-zaman intiharla, cinayətlə, kriminalla bağlı anti-mənəvi modellər yerləşdirilibsə, bu zaman həmin stiuasiya ilə üzbəüz qalan şəxs vəziyyətdən çıxmaq üçün şüursuz şəkildə addımlar atır. Ya cinayət edir, ya intihara meyl edir və ani o qərarı qəbul edib, həyata keçirir. Ona görə də mən ümumiyyətlə istər televiziya kanallarında, istər mətbuatda bütövlükdə, KİV-də şüuraltımıza təhlükəli davranış modellərini ötürən yazıların, informasiyaların, verlişlərin yayımlanmasının qəti əleyhinəyəm. Xüsusilə də intihar xəbərlərinin mediada bugünki kimi geniş vüsətdə yayımlanmasının qəti əleyhinəyəm. Məlum məsələdir ki, həmişə insan düşdüyü mühitdə üstün olan davranış modellərini seçib götürür".
Bakı şəhər Baş Polis İdarəsinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Qalib Rəhimov isə söz və mətbuat haqqında qanuna əsasən bütün növ informasiyaların müstəqil şəkildə yayimlanmasını vacib bildi: "Həm bir məmur və ixtisasca jurnalist olan bir şəxs kimi düşünürəm ki, ümumiyyətlə, informasiya yayımına məhdudiyyət qoyulmağa ehtiyac yoxdur. İnformasiya hansı kateqoriyaya aid olursa olsun, cəmiyyət ondan xəbərdar olmalıdır. Məlumatıma görə intihar edənlərin 99%-i şizofreniya vəziyyətində olurlar. Bəzən intihar edən şəxsin şəxsiyyəti naməlum olur. O zaman biz ictimaiyyətə bu barədə məlumat çatdırırırq".
Baş Prokurorluğun Mətbuat xidmətinin rəhbəri Eldar Sultanov intihar hadisələrinin ictimailəşdirilməsinin əleyhinə olduğunu bildirdi: "Belə ki, bu kateqoriyadan olan cinayət hadisələrinin kütləvi informasiya vasitələrində yayılması insanların, xüsusilə gənclərin psixologiyasına mənfi təsir göstərir. Bəzi hallarda insanlar ümüdsizliyə qapılaraq çıxış yolunu özünə qəsd etməkdə görürlər və KİV-lərdə yer alan bu cür yazılar dərhal onların diqqətini cəlb edir". Eldar Sultanov intihar hallarının səbəblərindən də danışıb: "İntiharın səbəblərinə gəlincə, bunlar müxtəlifdir, psixoloji və sosial səbəblər, psixiatrik və digər xəstəliklər ola bilər. İntihar hadisələrini ölkənin iqtisadi durumu ilə əlaqələndirmək qətiyyən düzgün deyil. Belə ki, Norveçin adambaşına düşən ümumdaxili məhsulun həcminə görə dünyanın ən inkişaf etmiş ölkələrindən biri olmasına baxmayaraq, orada intihar hadisələrinin sayı da olduqca yüksəkdir. Lakin buna baxmayaraq, həmin ölkədə fəaliyyət göstərən KİV-lər intihar hadisələrini ümumiyyətlə işıqlandırmırlar".
