Hatəm Cabbarlı: “Bölgəmizin təhlükəsizlik mühitində ciddi qırılma nöqtələri yaşanmasa da, bu, o demək deyil ki, heç bir zaman belə bir hadisə olmayacaq” Elnur Soltan: “Əgər Suriyada proseslər nəzarətdən çıxarsa, Qarabağda bu kontektsdə heç kəsin təxmin edə bilməyəcəyi hadisələr ola bilər”

Son günlər bir sıra siyasilər, analitik mərkəzlər 2016-cı il Cənubi Qafqazda müharibə ehtimalının yüksək olması haqqında proqnozlar irəli sürürlər. Belə ki, ABŞ Milli Kəşfiyyatı illik hesabatında 2016-cı ildə Qarabağ münaqişəsinin gərginləşmə potensialını yüksək qiymətləndirib. Eyni zamanda belə bir fikir də var ki, Rusiya-Türkiyə rəqabəti yeni Qarabağ savaşı riskini artırır.

Bundan başqa, Rusiyanın "Qazeta.ru" portalı da maraqlı bir məqama diqqət çəkir: "Dağlıq Qarabağda vəziyyət xeyli gərgindir və Bakı ərazilərini qaytarmaq üçün müharibə variantına əl ata bilər".

"Foreign Affairs" nəşri isə hesab edir ki, Türkiyə Rusiyanı Qafqazdan çıxarmaq üçün müharibəyə hazırlaşır. Belə bir sensasiyalı iddia ilə çıxış edən məqalə müəlliflərinə görə, Türkiyə, sadəcə, Birləşmiş Ştatlardan bundan ötrü zəmanət gözləyir: "Hər şeydən əvvəl bu həmlə boğazlarda və Dağlıq Qarabağ münaqişəsində təşəbbüsü ələ almaq məqsədi daşıyır. Bundan ötrü Qarabağda ölüm-dirim müharibəsi başlaya bilər - hansı ki, artıq belə bir vəziyyət yetişib".

Təhlükəsizlik və Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin sədri, siyasi elmlər doktoru Hatəm Cabbarlının fikrincə, son zamanlarda bölgəmizin təhlükəsizlik mühiti ilə bağlı analizlər edərkən, mütləq beynəlxalq aləmdə, xüsusən də Yaxın və Orta Şərqdə, Şərqi Avropada, Ukrayna ətrafında cərəyan edən hadisələri diqqətlə izləmək, bu bölgədə siyasi, iqtisadi, təhlükəsizlik maraqları olan böyük dövlətlərin siyasətini və rəsmi dairələrinin verdikləri bəyanatları düzgün oxumaq lazımdır: "Bölgəmizin təhlükəsizliyinin qorunması və yaxud pozulması artıq sadəcə, bölgə dövlətlərindən asılı deyil, kənar faktorlar da önəmlidir. Hələlik bölgəmizin təhlükəsizlik mühitində ciddi qırılma nöqtələri yaşanmasa da, bu, o demək deyil ki, heç bir zaman belə bir hadisə olmayacaq. Əksinə, Yaxın və Orta Şərqdə yaşanan siyasi və təhlükəsizlik böhranı 2-3 il əvvəl bizdən xeyli uzaqda olsa da, son zamanlarda Rusiyanın Suriya böhranına hərbi müdaxiləsi, Rusiya döyüş təyyarəsinin vurulmasından sonra gərginləşən Türkiyə-Rusiya münasibətləri bu prosesi sürətlə bölgəmizə doğru yaxınlaşdırır. Sadəcə, bölgəmiz deyil, ümumən bütün dünya xaosa doğru sürüklənir.

Bir neçə gün bundan əvvəl "Foreign Affairs" nəşri və ABŞ Milli Kəşfiyyatının direktoru Ceyms Klepper Konqresdə Birləşmiş Ştatların təhlükəsizliyi üçün əsas qlobal təhlükələrin qiymətləndirilməsi üzrə illik hesabatında bildirib ki, Dağlıq Qarabağda iri miqyaslı hərbi əməliyyatlar başlaya bilər. Burada təəccüblü nə var ki? Bu problemdə marağı olan böyük dövlətlər 25 ildən çoxdur işğal edən və işğala məruz qalan dövləti ayırd etməkdə, özlərinin beş daimi üzvü olduğu Birləşmiş Millətlər Təşkilatı Təhlükəsizlik Şurasının qəbul etdiyi qətnamələri həyata keçirməkdə, Minsk qrupunun effektiv fəaliyyətini təmin etməkdə çətinliklərlə qarşılaşırlarsa və yaxud bunu etmək istəmirlərsə, Azərbaycan sonsuza qədər torpaqlarının Ermənistanın işğalı altında qalması ilə əsla razılaşmayacaq. Təhlükəsizlik Şurasının üzvləri olan dövlətlər sərhədlərindən minlərlə kilometr uzaqda, hətta başqa qitələrdə cərəyan edən konfliktlərə müdaxilə edirlərsə, özlərinin mənafelərini qorumaq üçün yeni konfliktlər ortaya çıxararaq hərbi müdaxilə edirlərsə, Azərbaycan niyə Ermənistan işğalı altında qalan torpaqlarının hərbi yolla azad etmək planından imtina etməlidir?

Birincisi, Dağlıq Qarabağda hərbi əməliyyatların başlamasını istəməyən dövlətlər ədalətli olmalıdır. İşğalçı Ermənistana qarşı eynilə Rusiya, İran, Şimali Koreya və digər dövlətlərə qarşı tətbiq etdikləri iqtisadi və siyasi sanksiyalar tətbiq etməlidirlər. Niyə Ermənistana sadəcə, siyasi və iqtisadi dəstək verməklə yetinməyib bu ölkə ilə hətta hərbi əməkdaşlığı belə genişləndirirlər? Bölgə və beynəlxalq aləmdə siyasi və təhlükəsizlik mühitində uyğun şərtlər yetişdiyində Azərbaycan istədiyi an Ermənistanın işğalı altında qalan torpaqlarını azad etmək üçün hərbi əməliyyatlara başlaya bilər. Böyük dövlətlər bu zaman Azərbaycana mane olmamalı, əksinə bölgənin təhlükəsizlik problemini həll etməyə çalışdığı üçün dəstək verməlidirlər. Amma bu dövlətlər hələlik reallığı görmür və yaxud görmək istəmir. Bölgənin təhlükəsizlik mühitinin daha kövrək qalmasında siyasi maraqları vardır".

Digər siyasi şərhçi Elnur Soltan bildirir ki, ABŞ Milli Kəşfiyyatının dünyada mövcud olan bütün münaqişələr ocaqları haqqında fikir bildirmək məsuliyyəti var: "Bu kontektsdə deyilib ki, Qarabağda vəziyyət gərgin olaraq qalır. Amma burada əsas konyuktura məlum olan məsələdir. Ermənistan təkbaşına torpaqlarımızı işğal altında saxlamağa davam edə bilməz. Ermənistan təkbaşına qalarsa, Azərbaycanın hərbi metoddan müəyyən ölçüdə istifadə etməsi nəticələr verə bilər. Çünki, Ermənistan bu gün hərbi cəhətdən Azərbaycandan geridə qalır.

Ermənistanın hərbi əməliyyat başlaması üçün bir səbəb yoxdur. Özlərini daha pis vəziyyətə qoya bilərlər. İndiki status-kvo da Azərbaycana sərf etmir. Ona görə də hərbi cəhətdən biz nəsə edə bilərik. Əgər Suriyada proseslər nəzarətdən çıxarsa, Qarabağda bu kontektsdə heç kəsin təxmin edə bilməyəcəyi hadisələr ola bilər. Ancaq böyük etimalla 2016-cı ildə də status-kvo dəyişməyəcək".