Min bir dərdin dərmanı hesab elədiyimiz çayın adambaşına düşən istehlakına görə ölkəmiz statistik göstəricilərə əsasən, dünyada ilk onluğa daxildir. Lakin maraqlı tərəf odur ki, bu qədər tələbat olmasına baxmayaraq, çay istehsalının hələ də tənəzzül dövrünü yaşamasıdır. Paradoks yaradan bu vəziyyəti ekspertlər Movqe.az-a açıqlamalarında dəyərləndiriblər.   

Kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmova görə, indiki vəziyyət sovet hakimiyyəti illərində aparılan siyasətin nəticəsidir: "Bunun bir neçə səbəbi var. Ölkədə Sovet höküməti vaxtında təxminən 40 min tona yaxın çay istehsalı həyata keçirilirdi. Əgər başqa respublikalara paylanmasa idi, bu rəqəm Azərbaycanın çay istehlakını tamamilə ödəyə bilərdi. Ancaq sonralar bu plantasiya sahələri pay torpağı kimi kəndlilər arasında paylandı.  Kəndlilər isə düşündülər ki, bu torpaqlarda daha faydalı işlə məşğul ola bilərlər. Ona görə də əksəriyyəti  çay istehsalına deyil, taxıl əkininə maraq göstərdilər. Beləliklə çay istehsalçıları öz fəaliyyətlərini dəyişməyə başladılar".

Ekspert çayın gec yetişən bir məhsul olmasını da sahibkarların bu sahəyə maraqsız olmasına səbəb kimi göstərdi: "Bunun bir səbəbi də odur ki, çay istehsalı uzun müddət tələb edir. Belə ki, çay plantasiyası təxminən 8 ildən sonra məhsul verir. Bunların sıradan çıxarılması təbii ki, öz fəsadlarını verdi.  Nəticədə Azərbaycanda çay istehsalı 40 min tondan 5 min tona düşdü. İndi isə təxminən min tona qədər çay istehsal olunur. İstehsal olunmuş az məhsul da baha başa gəlir. Məhsuldarlıq da aşağıdır. Buna görə də Azərbaycan öz tələbatını idxal hesabına ödəyir. Problem ondan ibarətdir ki, biz bu sahədə hələ irəliləyişlər əldə edə bilməmişik. İstehsal edilən məhsulun maya dəyəri yüksəkdir. Maya dəyərinin yüksək olması məhsulun da sonda baha olmasına gətirib çıxarır. Belə olan halda məhsul daxili bazarda tələb olunmur". 

Azərbaycanın iqlim şəraitinin çay istehsalını artırmaq üçün əlverişli olduğunu deyən ekspert Nizami Qarayev isə bu sahədə dövlətin sahibkarlara dəstəyinə ehtiyac olduğunu düşünür: "Çay sevən bir xalq olmağımız çaya olan tələbatımızı artırır. Ölkəmiz dünyada çay  istehlakına görə əhəmiyyətli yerlərdən birini tutsa da, çay istehsalında mövqeyimiz xeyli aşağıdır. Bu hər şeydən əvvəl onunla bağlıdır ki, çay plantasiyaları sıradan çıxmışdı. Yenilərinin salınması istiqamətində fəaliyyətə isə yenicə başlanılıb. Məhsulun miqdarının az olması bununla bağlıdır. Nəzərə almaq lazımdır ki, çay plantasiyaları ümumiyyətlə, gec məhsul verən, uzunmüddətli investisiya tələb edən bir sahədir. Bu da mövcud sektorun inkişafına müəyyən qədər mane olur. Yaxşı olardı ki, dövlət büdcəsi hesabına sahibkarlara ucuz kreditlər verilsin ki, çay plantasiyalarının genişləndirilməsində maraqlı olsunlar. Əgər iri invetisiyalar qoyularsa, Azərbaycanın iqlim şəraiti kifayət qədər imkan verir ki, çay istehsalı genişləndirisin. Xüsusən də Zaqatala bölgəsində, Lənkəran-Astara zonalarında çay istehsalı təşkil edilə bilər".