Məlumdur ki, ölkəmizdə "İnsan orqan və (və ya) toxumalarının transplantasiyası haqqında" qanun 1999 – cu ildə qəbul edilsə də, ilk dəfə insan orqanı, toxuma və köçürülməsinə 2008-ci ilin dekabr ayının 12-də başlanılıb. Ancaq hələlik mövcud qanunvericilikdə donor qismində yalnız 18 yaşından yuxarı şəxslərin mümkünlüyü göstərilir. Qeyd olunur ki, donorun yaşı 18-ə çatmadıqda ondan sümük iliyi istisna olmaqla, transplantasiya məqsədilə orqan və (və ya) toxumaların götürülməsi qadağandır. Lakin hazırda dünyada 18 yaşdan aşağı orqana ehtiyacı olan insanlar da az deyil və belələri ölkəmizdə də var. Təbii ki, donorlara qoyulan bu yaş məhdudiyyəti bəzən 18 yaşdan aşağı olan xəstələrin (resipiyent) orqanla təmin olunmasında müəyyən problemlər yaradır.
Mərkəzi Neftçilər Xəstəxanasında Cərrahiyyə və Orqan Transplantasiyası şöbəsinin müdiri Mircəlal Kaziminin sözlərinə görə, 18 yaşdan aşağı olan şəxslər də donor ola bilərlər: "Bu şəkildə donor ola bilər ki, əgər onlarda beyin ölümü baş verərsə, meyitdən transplantasiya məsələsi ortalığa çıxarsa, onun qanuni nümayəndəsi tərəfindən icazə verilirsə, o zaman orqanları götürülə bilər. Amma canlı donor olmaz. Xəstədə isə ümumiyyətlə, yaş məhdudiyyəti yoxdur. Xəstə 1 yaşında da ola bilər, 15 yaşında da. Amma donorlarda yaş ayrımı var. Donor canlıdırsa, bir böyrəyini, qara ciyərinin bir hissəsini bağışlayırsa, o, 18 yaşdan yuxarı olmalıdır. Yəni, əqli cəhətdən formalaşmış və həddi-buluq yaşını keçmiş olmalıdır".
Şöbə müdiri onu da əlavə etdi ki, insanların eyni orqanlarının həcmində fərq olur: "Məsələn, ola bilər ki, xəstənin çəkisi 90 kiloqramdır. Ona verilən orqanın çəkisi 300 qramdırsa, bu, ona çatmaz. Odur ki, xəstənin boyu və çəkisinin nisbəti ilə alacağı orqanın miqdarı arasında hesablama aparılır".
Cərrahın fikrincə, hazırda Azərbaycan qanunları standart qanunlardır: "Bütün dünyada keçərlidir. Mövcud qanun idealdır. Orada yaşla əlaqədar hansısa dəyişikliyə ehtiyac yoxdur".
Tibb elmləri doktoru, professor Adil Qeybulla isə bildirir ki, sözügedən məsələ barədə Milli Məclisdə müzakirələr olsa da, xeyli problemlər mövcuddur: "Əvvəla, donor ehtiyatının əldə edilməsində həm təşkilati, həm də psixoloji problemlər var. Belə ki, hələlik 18 yaşa qədər ancaq sümük iliyinə donor olmağa icazə verilir. Amma gənc yaşında sağlam adamlar donor mənbəyidirlər. Onlarda hansısa xəstəlik varsa, donor ola bilməzlər. Biz donoru o vaxt götürə bilərik ki, onlar beyin ölümü keçiriblər. Ancaq hansı valideyn cavan övladından donor kimi istifadə etməyə imkan verər? Azərbaycan reallığında bu məsələnin hələ öz həllini tapması üçün xeyli zaman lazımdır. Bunun çox ciddi şəkildə təbliğata ehtiyacı var. Məsələnin insanlar tərəfindən həzm olunması, həyata keçməsi üçün xeyli işlər görülməlidir. Bununla bağlı KİV-lərdə geniş miqyasda maarifləndirmə işi getməlidir. İnsanlar bunu başa düşməli, qəbul etməlidirlər. Bu, həm də mədəniyyət, səviyyə məsələsidir. Bu işlər öz yolunu tapandan sonra digər məsələlər də həll oluna bilər".
Ekspertin sözlərinə görə, müxtəlif orqanların uşaqlara köçürülən zaman aralarında müəyyən yaş fərqləri ola bilər: "Amma bu, çox ola bilməz. Yəni, uşağın da həmin orqanı böyükdən götürülür. 18 yaşa qədər olan insanlarda yalnız sümük iliyini, ondan sonra isə artıq digər orqanların köçürülməsi mümkündür. Ancaq çox da qoca - 50 - 60 yaşlı insanlardan orqan götürülməsi o qədər də məqsədəuyğun deyil. Daha çox reproduktiv yaşlarında götürülməsi yaxşıdır. Həmin orqan nə qədər sağlam olarsa, funksional baxımından düzgün işləyərsə, kənar təsirlərə məruz qalmayıbsa, daha yaxşı nəticə verəcək və effektiv fəaliyyət göstərəcək. Həm də yaş fərqi olsa da belə orqan köçürüləndə tam yox, onun bir hissəsi köçürülür".
