Azərbaycanla Rusiyanın maraqları bu dəfə Ukraynada toqquşur

Azərbaycandan daha böyük həcmdə enerji resursları almaqda maraqlı olan Ukrayna özünün əsas qazpaylayıcı şəbəkəsini icarəyə vermək istəyir. Bu şəbəkənin potensial icarədarı qismində Rusiyanın, bir sıra Avropa ölkələrinin, eləcə də Azərbaycanın adı vurğulanır. Azərbaycanla yanaşı, qazpaylaşdırıcı olmaq istəyən ölkələrdən Rusiya və Avropa dövlətləri də var.

Xatırladaq ki, bu cür praktika artıq MDB ölkələrində tətbiq edilməkdədir. Hətta Azərbaycan artıq qonşu Gürcüstanda qazpaylayıcı sistemləri işlədən əsas tərəf qismində çıxış edir. Bundan başqa, ölkəmizin Türkiyə Respublikasında da bu praktikanın həyata keçirəcəyi gözlənilir. Ekspertlər Azərbaycan şirkətlərinin qaz istehlakçılığında xüsusi çəkiyə məxsus olan Ukrayna qazının paylaşdırılmasında iştirak etməsini uğurlu hesab edirlər.

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin rəhbəri Vüqar Bayramov bildirir ki, qazpaylayıcı sistemin icarəyə verilməsi artıq MDB ölkələrində çox yayılmış bir ənənədir: "Məsələnin bir tərəfi ondan ibarətidir ki, gələcəkdə Azərbaycanda da uyğun sistemin tətbiq edilməsi məqsədəuyuğndur. Təbii ki, bu tenderdə Azərbaycanın iştirak etməsi təəccüblü deyil. Çünki, Azərbaycan MDB məkanında, eləcə də regionda keçirilən aparıcı tenderlərin əksəriyyətində iştirak edir. Nəzərə alsaq ki, bunlar enerji ilə bağlı olan tenderlər olur. Burada Dövlət Neft Şirkəti və digər şirkətlərin iştirakları kifayət qədər genişdir".

İqtisadçı bildirir ki, Ukrayna həm strateji, həm də ərazi baxımından Avropanın ən böyük ölkəsidir: "Nəzərə alaq ki, Ukraynada həm sənaye sektorunun, həm də əhalinin mavi qaza olan tələbatı kifayət qədər yüksəkdir. O baxımdan Ukraynada idarəetməyə veriləcək qazpaylaşdırıcı sistemin alınmasında Azərbaycanın iştirak etməsi məqsədəuyğundur. Azərbaycan həmin paylaşdırıcı sistemin icarəyə götürülməsində iştirak etməklə rentabelli sektora investisiya qoymuş olacaq. Çünki, Ukraynada mavi qaza olan tələbat və bütövlükdə qazın istehlakı il ərzində 50 milyarda kubmetrdən çoxdur. Bu, Avropa ölkələri ilə müqayisədə kifayət qədər böyük rəqəmdir. Məsələn, Macarıstanda bu rəqəm cəmi 3 milyarddır. Yəni, Ukrayanın kifayət qədər böyük qaz istehlakı var. Bu, onunla bağlıdır ki, həm Ukraynada sənayenin qaza olan tələbatı yüksəkdir, həm də Ukrayna isti ölkə deyil. Düzdür, 2012-ci ildə Ukrayna qaz istehlakını 9% azaldıb. Bu, onunla bağlıdır ki, Ukraynanın sənaye sektorlarında müasir texnologiyalardan istifadə edilməsinə başlanıb. Amma buna baxmayaraq, hələ də həm əhali, həm də sənayedə mavi qazdan çox istifadə olunur. Yəni, Ukraynada mavi qaz istehlakı kifayət qədər böyük qalmaqdadır. Əgər Azərbaycan Ukrayna kimi kifayət qədər böyük qaz istehlakı olan ölkədə qazpaylayıcı sistemi icarəyə götürə bilərsə, bu, Azərbaycanın xaricdə investisiya qoyuluşu baxımından düzgün sayılacaq".

Neft Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri İlham Şaban isə bildirir ki, söhbət, qaz nəqletmə sistemindən gedir: "Bu işdə də ən çox ruslar maraqlıdırlar. Ruslarla ukraynalılar arsında çox ciddi fikir ayrılığı var. Ora çox böyük kapital xərci tələb edir. Bununla da Avropa Birliyi - Ukrayna və Rusiya arasında ikitərəfli danışıqlar gedir. Ancaq söhbət qazpaylayıcı sistemdən gedirsə, istənilən halda bu şəbəkədə Azərbaycan iştirak edə bilər. Çünki, qazpaylayıcı şəbəkə qaz biznesində yüksək gəlirli sahə kimi dəyərləndirilir. Özü də qazın qiymətindən asılı olmayaraq, istənilən halda orada yaxşı gəlir var".