Şəbəkə marketinqinin gizlin tərəfləri
13 Mart 2013 15:52 (UTC+04:00)
Müsahibizim İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin üzvü, gənc
iqtisadçı Nicat Hacızadədir. Nicat Hacızadə son zamanlar həm
dünyada, həm də ölkəmizdə yayılmış şəbəkə marketinqi barəsində
danışdı.
Qeyd edim ki, şəbəkə marketinqi ilk öncə Latın Amerikasında
yaranıb, sonra isə getdikcə ABŞ-da yayılmağa başlayıb və inkişaf
edib. Sonradan Amerikada bu marketinqə qadağa qoyulub.
Təqiqatlarımız göstərir ki, bu gün demək olar, şəbəkə marketinqi
inkişaf etmiş ölkələrdə zəif, inkişafda olan ölkələrdə isə yaxşı
inkişaf edib. Səbəb də əhalinin buna inanc və işsizlik məsələsidir.
Bu biznesin gəlir qazanma xüsusiyyəti piramida üsulu ilə fərqlənir.
Misal üçün, 1 nəfər gəlir, sonra isə o bir nəfər özü ilə bir nəfər
gətirməlidir. Bir sözlə, piramida sistemi yaranır. Əsasən dünyada
məşhurları dərman malları, kosmetik və qızıl ləvazimatlarıdır. Qeyd
edim ki, son zamanlar bu şəbəkəyə qoşulanların sayı artıb və
ictimaiyyət elə bilir ki, çox insan bura gəlirsə, demək burada
yaxşı qazanc var, amma nəticələr fərqlidir. Təəssüflər olsun ki, nə
qədər insanların buradan ziyanla, borcla çıxmalarından xəbərsizdir.
Tədqiqatlardan məlum olur ki, dərman məhsulları piramida vasitəsi
ilə satanlar cəmiyyət tərəfindən birmənalı qarşılanmırlar. Orada
dərmanı təqdim edib, onun xeyrindən danışanlar ixtisası həkim
olanlarla yanaşı, memar, iqtisadçı, orta məktəb müəllimi, orta
təhsil səviyyəsinə sahib və hətta heç bir ixtisasa sahib olmayanlar
da var. Sizcə, bu peşə sahibləri bədənin sağlamlığı, necə müalicə
olunması barədə nə qədər məlumatlıdırlar? Təqdim olunan dərmanlar
guya insan orqanizminin müxtəlif hissələrinə aiddir. Çox gülüncdür.
Hətta həkimlər belə müxtəlif sahələrə bölünərək müalicə işi
aparırlar, amma burada ixtisası həkim olmayan şəxs insan bədənin
hər orqanizmi aid dərmanları təqdim edərək, onun xeyridndən
danışır. Bundan başqa qeyd edim ki, şəbəkə marketinqdə olan
qiymətlər real bazar qiymətlərindən bahadır. Buna baxmayaraq,
dünyada, əsasən də işsizliyin hökm sürdüyü ölkələrdə geniş yayılıb.
Sonda qeyd edim ki, şəbəkə marketinqi insanları zəhmətdən
yayındırır. O cümlədən, məhsulların satışı həm də internet
üzərindən olduğu üçün, vergidən yayınma halları da baş verir.
Qanunvericilikdə şəbəkə marketinqinin liberallaşmasının olmaması
mənfi hal kimi qiymətləndirilir.