Cənub qonşumuzun Azərbaycan siyasətinin böyük qüsurları

19 Aprel 2013 08:26 (UTC+04:00)
Bəzən hədə, bəzən də ittiham müstəvilərində olmaqla zaman-zaman İranın Azərbaycana qarşı xoş olmayan münasibətlərinin şahidi olmuşuq. Elə son zamanlar da cənub qonşımuzun Azərbaycan siyasəti mənfi mənada kəskinləşib. Belə ki, Türkmənçay və Gülüstan müqavilələrinə yenidən baxılması hədə kimi daim stolun üstündədir. Bundan başqa, qatı dini rejim hətta Azərbaycanı islam dininə qarşı siyasət yürütməkdə ittiham etməyə də cəhd göstərir.
Halbuki, ölkəmizdə dinə qarşı hansısa damı atlımrı, tolerantlıq mühitinə görə isə Azərbaycan nümunəvi bir ölkəyə çevrilib. Bununla yanaşı, rəsmi Bakı blokada vəziyyətində, artan sanksiyalar "atəşi altında" olan İrana hələ də mehriban qonşuluq siyasəti sərgiləyir. Politoloqlar isə İranın münasibətində olan bu soyuqluğu müəyyən məqsədli dairələrin niyyətin kimi dəyərləndirirlər.

"Türkmənçay və Gülüstan müqavilələrinə yenidən baxılacağı absurd iddialardır"

Xarici Işlər Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Elman Abdullayev bildirir ki, gərək hansısa qüvvələrə imkan verilməsin ki, onlar iki ölkə arasındakı münasibətlərə xələl gətirsinlər: "İki ölkə arasındakı münasibətlər mehriban qonşuluq çərçivəsində, normal məcrada inkişaf edir, əməkdaşlığımız genişlənir. Bu iki qonşu ölkələrin birgə mədəni, tarixi bağlılıqları var. Belə olan halda ikitərəfli münasibətlərə xələl gətirə biləcək halların aradan qaldırılması labüddür. Çünki bu cür hallar yalnız və yalnız ikitərəfli münasibətlərə zərbə vurur. Türkmənçay və Gülüstan müqavilələrinə yenidən baxılacağı isə təbii ki, absurd iddialardır. Amma hər iki ölkənin, xüsusi ilə mətbuatı gərək xoşagəlməz halların yaranmasına imkan verməsin".

 "Bu hərəkətlərin xoş nəticəsi ola bilməz"

İranın Azərbaycandakı sabiq səfiri Əfşar Süleymani bildirir ki, ümumiyyətlə, biz həmişə münasibətlərin yaxşılaşdırılması istiqamətdə çalışmışıq: "Yəni, həm qonşu, həm də müştərək nöqtələrə malik olan İran - Azərbaycan əlaqələrinə mənfi rakursdan yanaşmalar isə düşmənlərin dəyirmanına su tökməkdir. Problemlər adətən qarşılıqlı olur. Amma biz tarixən bir - birimizə yaxın olmuşuq. Bu qədər yaxınlıq ola -ola bu qədər uzaqlaşmağı düşünməməliyik. Münasibətlərin gərginləşməsində hər iki tərəfin jurnalistlərində, siyasətçilərində, yazıçılarında günah görmək olar. Bu cür yanaşmalar, bu cür yazışmalar, bu cür qarşıdurmalar iki ölkənin nə ayrıca milli mənafelərinə qulluq edir, nə də əlaqələri gücləndirə bilər. Çox sadə yollarla, inancla, qarşılıqlı etimadla bu məsələlər həll olunmalıdır. Onsuz da bu hərəkətlərin xoş nəticəsi ola bilməz. Sadəcə, oturub tarixi qardaşlar kimi məsələni həll etmək lazımdır. Söz - söhbətlə əlaqələr qurulmur, davam etmir. Əsas odur ki, hər bir ölkə öz işi ilə məşğul olsun. Gərək müştərək nöqtələri bir sərmaya hesab edərək, bu səramayədən də düzgün istifadə edilməsi vacibdir".
Əfşar Süleymani İranın sözügedən tarixi müqavilələrə yenidən baxa biləcəyi məsələsinə də toxundu: "Ümumiyyətlə, bu söhbətlər çoxdan var. Azərbaycan öz müstəqilliyini qazanandan sonra bir tərəfdə Cənubi Azərbaycan, digər tərəfdə də Şimali İran söhbəti gedir. Amma bu məsələ heç bir ölkəyə xeyir verməz. Ona görə də nə Azərbaycan İrana birləşəcək, nə də İran Azərbaycana. Belə bir hadisə baş verməyəcək".

"İrandakı müəyyən dairələr Azərbaycanın bugünki inkişafından çox təlaşdadırlar"


Prezident yadında Dövlət İdarəçilik Akademiyasının Siyasi Araşdırma İnstitutunun direktoru, siyasi elmlər doktoru Elman Nəsirli bildirdi ki, əslində, İran - Azərbaycan münasibətləri qarşılıqlı əməkdaşlıq, bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq və mehriban qonşuluq prinsiplərinə söykənməlidir: "Bu, beynəlxalq hüququn prinsipləridir. Azərbaycan da İrana olan münasibətdə həmin beynəlxalq hüququn prinsiplərinə hörmətlə yanaşır. Azərbaycanın bilir ki, qonşu dövlətdə vəziyyət sabit olarsa, bundan qazanan hər iki tərəfdir. Həmçinin İranda 35 milyon azərbaycanlı yaşaması faktorunun da ikitərəfli münasibətlər üçün mühüm əhəmiyyəti var. Amma təəsüf ki, İranın müəyyən siyasi - hərbi dairələrində anti-Azərbaycan mövqelərini, Azərbaycanın daxili işlərinə qarışma tendensiyasını müşahidə edirik. Nə qədər paradoksal səslənsə də, İran rəhbərliyi öz siyasətinin bazasını təşkil edən "Xamennizm" prinsiplərinə zidd gedir. "Xameynizm"ə görə, dünyada müsəlmanın müsəlmandan yaxın dostu yoxdur. Bu, Xameynidən gələn ideyadır. Amma bu gün İranın yüksək rütbəli insanlarının davranışlarında onların öz prinsiplərinə zidd getdiyini görmək çətin deyil.
Eyni məntiqlə, müsəlman dövləti olaraq, İran Azərbaycanla münasibətlərin inkişafında maraqlı olmalıdır. Amma Azərbaycan torpağını işğal altında saxlayan Ermənistanla İranın münasibətində bir dinamizmin şahidi oluruq. Belə yanaşma tərzi İrandakı müəyyən hakim dairələrin siyasətidir. Bu da heç bir halda münasibətlərin nə bu gününə, nə də gələcək perspektivinə xidmət etməyən bir addımdır. İranın indi dost itirən vaxtı deyil. İran beynəlxalq izolyasiyaya məruz qalmış dövlətdir. İrana qarşı çoxtərəfli sanksiyalar tətbiq olunur. Hətta müharibənin başlaması təhdidləri də var. Halbuki ölkə prezidenti cənab İlham Əliyev 2006 - cı ilin aprel ayında ABŞ -da rəsmi səfərdə olarkən dəfələrlə təkrarladı ki, İrana qarşı hərbi əməliyyat keçirilərsə, Azərbaycan öz ərazindən istifadəyə icazə verməyəcək: "Azərbaycan heç bir anti - İran planında iştirak etməyib və bundan sonra da iştirak etməyəcək". İranı müdafiə edən bundan gözəl mövqe varmı? Bu qədər təzyiqlərin fonunda Azərbaycan ona qarşı olan heç bir planda iştirak etmir. Əksinə, belə planların əleyhinədir. Gərək bunu rəsmi Tehran yüksək qiymətləndirsin. Amma təəssüf ki, İrandakı müəyyən dairələr Azərbaycanın bugünki inkişafından çox təlaşdadırlar. Azərbaycanın belə inkişafı həmin qüvvələrin maraqlarına xidmət etmir. Lakin bundan uduzan tərəf məhz İran olacaq. Tam həlqədə olan İranın Azərbaycanla münasibətlərini korlamağına dəyməz. Gec-tez İrandakı sağlam düşüncəli insanlar da bu qənaətə gələcəklər".