Məlum olduğu kimi, bu gün Azərbaycana xaricdən kifayət qədər
dərman preparatları gətirilir. Dərman preparatları həm dövlət, həm
də özəl xətlə idxal olunur. Ölkəmizə dərmanlar əsasən Almaniya,
Kanada, Hindistan, Rusiya və Türkiyədən gətirilir. Amma dərmanların
heç də hamısı keyfiyyət standartlarına cavab vermir. Bir sıra
hallarda aptekləri saxta preparatlar bürüyür.
Saxta dərmanlar isə təbii ki, insanı sağaltmaq əvəzinə, onun
səhhətini daha da pisləşdirir. Son illər müvafiq qurumlar
tərəfindən saxta dərmanların dövriyyədən çıxarılması istiqamətində
xeyli işlər görülüb, lakin problem hələ də tam həllini tapmayıb. Bu
səbəbdən hələ də saxta dərmanlar ciddi təhlükə mənbəyi olaraq
qalır. Görəsən, nədən saxta dərman məsələsi hələ də öz həllini
tapmayıb?
Mövcud parametrlərə uyğun olmayan saxta dərmanların qeydiyyata
alınmadığını söyləyən tibb elmləri doktoru Adil Qeybulla bildirdi
ki, onlara müsbət rəy verildiyi təqdirdə bu artıq qeydiyyat
prosesində problemlərin olduğundan xəbər verir: "Müvafiq qurumlar
tərəfindən periodik olaraq dərman preparatları ilə bağlı
yoxlamalar, reydlər keçirilir. Bəzən görürsən ki, vaxtı keçmiş və
qeydiyyatdan keçməyən dərmanlar satışdan çıxarılıb müsadirə olunur.
Amma ümumiyyətlə, dərmanların saxta olub-olmadığını yoxlamaq üçün
xüsusi laboratoriyalar vardır. Azərbaycanda dərmanlar satışa
buraxılmadan öncə birinci növbədə onların keyfiyyət parametrləri
yoxlanılmalıdır. Beləcə keyfiyyət parametrlərinə cavab verməyən
dərmanlar qeydiyyata götürülə bilməz. Ona görə də qeydiyyata
götürülən dərman preparatının sonradan saxta elan olunması artıq
qeydiyyat prosesinin özü haqqında şübhə yaratmış olur. Dərman
təhlükəsizliyi məsələsi hər yerdə ciddi və aktual məsələ olaraq
qalır. Saxta dərmanlar genefondumuz üçün ciddi məsələdir. Bu
səbəbdən də dərmanlar qeydiyyata alınarkən həmin məsələyə formal
tərəfdən yox, daha ciddi yanaşılmalıdır ki, vətəndaşlarımızın qəbul
etdiyi dərmanlar lazımi keyfiyyət parametrlərinə cavab versin. Ən
azından dərmanın üzərində göstərilən maddələrin lazımi dozada
olub-olmadığına xüsusi diqqət yetirilməlidir. Bunlar çox vacib
məsələlərdir. Yalnız laboratoriyada yoxlanıldıqdan sonra gətirilən
dərmanlar istifadə üçün qeydiyyata götürülür və bundan sonra da
dövriyyəyə daxil olur. Saxta dərman anlayışı yalnız qeydiyyata
qədər olan vaxtı özündə ehtiva edir. Çünki üzərində göstərilən
parametrlərə uyğun gəlməyən dərmanlar artıq saxta kimi
dəyərləndirilərək qeydiyyata alınmırlar. Amma saxta dərmanlar
qeydiyyata alınanlar arasından çıxarsa, deməli, qeydiyyat
prosesinin özündə problemlər var".
İqtisadçı ekspert Cümşüd Nuriyev isə qeyd edir: "Saxta dərmanları
gömrük komitəsi müəyyənləşdirə bilir. Orada "vahid pəncərə" sistemi
tətbiq olunduğundan saxta dərmanları gömrükdən keçirmək çətindir.
Çünki aksiz markası olmayan dərmanları gömrük qəbul etmir. Bütün
saxta dərmanların hamısı Azərbaycanın özündə istehsal olunanlardır.
Müxtəlif xarici ölkələrin markalarından istifadə etməklə əcnəbi
dərman adı ilə xalqa satırlar. Məlumatıma görə, Azərbaycandakı bəzi
işbazlar Çinlə əlaqə quraraq aşağı keyfiyyətli dərman istehsal
etmək üçün onlardan texnoloji avadanlıq alıblar. Ölkə
qanunvericiliyinə görə Azərbaycana gətirilən yeni texnoloji
avadanlıqlar vergidən azaddır. Bu metod ölkəyə yeni texnikanın
gətirilməsi üçündür. Lakin işbazlar bu amildən sui-istifadə edərək
xaricdən gətirilən avadanlıqların bir hissəsini saxta dərman
istehsalına yönəldirlər. Ən çox da bahalı dərmanları
saxtalaşdırırlar. Azərbaycanda saxta dərmanlar arasında əsasən
ürək-damar, xərçəng və sistem dərmanları üstünlük təşkil edir.
Məsələnin çözülməsi üçün tibb sahəsinin ana qanunu, tibbi məcəllə
olmalıdır".
Rüfət NADİROĞLU