"Azərbaycan Gürcüstanın real müstəqilliyinə şərait yaradır"
4 May 2013 11:26 (UTC+04:00)
"Tarix və coğrafi şəraiti Azərbaycanın müxtəlif geosiyasi
identikliyin yaranmasına səbəb olub". Bunu Azərbaycan
Respublikasının Prezidenti yanında Strateji Araşdırmalar Mərkəzinin
direktoru Fərhad Məmmədov Prinston Universitetində (LISD) təşkil
edilmiş dəyirmi masada "Cənubi Qafqaz regionunda təhlükəsizlik
məsələləri və münaqişələr" mövzusunda çıxışında deyib.
O, Azərbaycanın coğrafi mövqeyinə görə Avropanın bir hissəsi,
siyasi baxımdan Avropa Şurasının üzvü olduğunu, Avropa İttifaqının
Şərq Tərəfdaşlığı proqramında iştirak etdiyini bildirib: "Dini
cəhətdən böyük İslam dünyasının bir parçası olsaq da, dünyəvi
dövlətik və bunu yüksək dəyərləndiririk. Mədəni identikliyə
gəldikdə isə türk dünyasına daxilik və Türkiyə, Mərkəzi Asiya, Ural
və Sibir xalqları ilə yaxın qohumluq əlaqələrimiz var. Tarixi
baxımdan iki yüz il ərzində Rusiya imperiyasının və Sovet
İttifaqının tərkibində olmuşuq və son dövrlərə kimi bizi "postsovet
məkanı ölkələri" sırasına daxil edirdilər. Bundan başqa, ölkəmizi
Böyük Yaxın Şərqə, Qara dəniz-Xəzər dənizi regionuna və s. aid
edirlər. Beləliklə, Azərbaycan və bütövlükdə Cənubi Qafqaz bir sıra
regionlara şamil olunmaqla əsas etibarı ilə ayırıcı xətt rolunu
oynamaqdadır".
F. Məmmədov qeyd edib ki, Cənubi Qafqazın üç respublikası
müstəqillik əldə etdikdən sonra hər biri özünün fərdi inkişaf
yolunu seçib: "Təəssüf ki, bu yollar bir-biri ilə bəzən
ziddiyyətdədir. Əfsuslar olsun ki, Cənubi Qafqaz nə siyasi, nə
iqtisadi, nə də mədəni inteqrasiya baxımından mükəmməl regiona
çevrilə bilməyib. Pozitiv nümunə qismində isə Azərbaycan və
Gürcüstan arasında olan əməkdaşlığı göstərmək olar. Belə ki, son
iyirmi il ərzində ölkələrimiz arasında sağlam, qarşılıqlı faydalı
və qarşılıqlı asılılıq prinsipinə söykənən münasibətlər formalaşıb.
Azərbaycan özünün əsas neft və qaz kəmərlərini Gürcüstan
ərazisindən çəkib, burada dəmir yolu xətti inşa edir və bu ölkənin
iqtisadiyyatına 3 milyard ABŞ dollarından çox investisiya qoyub.
Hazırda bütün region maliyyəsinin 80%-i Azərbaycanda cəmləşib və
Cənubi Qafqaz ölkələrinin ümumi daxili məhsulunun 76%-i onun payına
düşür".
Azərbaycanın bütün diqqətini müstəqil dövlət quruculuğuna
yönəltdiyini diqqətə çatdıran SAM direktoru rəsmi Bakının
Gürcüstanın enerji təhlükəsizliyini təmin etməklə, bu ölkəyə
sərmayələr qoymaqla onun real müstəqilliyinə şərait yaratdığını da
vurğulayıb: "Lakin regionun üçüncü dövləti Ermənistan yürütdüyü
təcavüzkar siyasət nəticəsində özünü regional inteqrasiya
proseslərindən tədric edib. Azərbaycan ərazisinin 20%-ni işğal
etməsinə, Dağlıq Qarabağ və onun ətrafındakı yeddi rayonda
azərbaycanlılara qarşı etnik təmizləmə siyasəti həyata keçirdiyinə
görə Azərbaycan və Türkiyə təcavüzkar dövlətlə sərhədlərini
bağlamalı olub.
Əlbəttə, Cənubi Qafqazın qonşu dövlətlərinin və dünyanın güc
mərkəzlərinin regiona öz baxışları var. Lakin bu heç də o demək
deyil ki, Cənubi Qafqaz ölkələri dünyanın böyük və güclü
dövlətlərinin iradələrinin müti icraçıları olmalıdırlar. Hər halda,
Azərbaycan və Gürcüstan inkişaf yollarını özlərinin milli
maraqlarına uyğun formalaşdırmaqda qərarlıdır.
Azərbaycan və Gürcüstanın inkişafı bu ölkələrin ərazilərində baş
verən münaqişələr və onların bir hissəsinin işğalı ilə müşayiət
edilir. Biz bütün geoiqtisadi layihələrin reallaşdırılmasına nail
olmuşuq və irəlidəki onillikləri hədəfə götürən inkişaf
baxışlarımızı formalaşdırırıq. Lakin bu sözləri iqtisadi inkişafını
hətta 2008-ci il səviyyəsinə çatdıra bilməyən Ermənistan haqqında
deyə bilmərik. Bundan başqa, Ermənistan dövlətinin
hərbiləşdirilməsi maksimal həddə çatıb. Hərbi büdcə Ermənistanın
ÜDM-in 5,5% artıqdır".
F. Məmmədovun fikrincə, Cənubi Qafqaz yalnız o şərtlə iqtisadi
cəhətdən inkişaf etmiş güclü regiona çevrilə bilər ki, buradakı
münaqişələr tənzimlənsin, region dövlətləri arasında qarşılıqlı
faydalı münasibətlər qurulsun: "Cənubi Qafqazdakı münaqişələr
regional təhlükəsizliyə əsas təhdidlərdir və bütün bölgənin asılı
vəziyyətə salınmasına şərait yaradır.
Digər tərəfdən, regionda yarımçıq qərarlar, məsələn, ABŞ-ın
dəstəklədiyi Ermənistan-Türkiyə münasibətlərinin normallaşdırılması
kimi səylər həyata keçirilməməlidir. Bu təşəbbüs səmərəsiz olub.
Çünki Ermənistan Azərbaycan ərazilərini işğal etdiyinə görə Türkiyə
bu ölkə ilə sərhədlərini bağlayıb. Zəbt olunan ərazilər geni
qaytarılmayana qədər sərhədlərin açılması mümkünsüzdür. Bu hərəkət
təcavüzkar dövləti cəzalandırmağın yeganə formasıdır. Əks təqdirdə,
Ermənistan özünün cəzasız qalmasına daha da əmin olacaq. ABŞ-ın bu
addımı onun Azərbaycandakı imicinə ciddi ziyan vurub. Belə ki,
Azərbaycan əhalisi ABŞ-ın Gürcüstana münasibətdə Cənubi Osetiya və
Abxaziyada baş verənləri "təcavüz" adlandırdığını, Dağlıq Qarabağa
dair isə birmənalı və praktiki addımlar atmadığını aydın
görür".
SAM direktoru terrorçuluq, dini fundamentalizm və digər qlobal
tendensiyaların Cənubi Qafqaz regionu üçün təhdidlər olduğunu qeyd
edib: "Münaqişələrin nizamlanması bu təhdidlərə qarşı daha səmərəli
fəaliyyət üçün şərait yarada bilər. Nə qədər ki, regionda Dağlıq
Qarabağ kimi silah, narkotik maddələr istehsal edən, digər
qanunazidd fəaliyyətlə məşğul olan nəzarətsiz zonalar var, Cənubi
Qafqazın təhlükəsiz region olduğunu deyə bilməyəcəyik. Bizim üçün
vacibdir ki, Cənubi Qafqazın qonşuları və dünyanın güc mərkəzləri
regionun münaqişədən sonrakı dövrünün mənzərəsi haqqında
təsəvvürlərə malik olsun. Azərbaycan və Gürcüstan bütün regionun
inkişafını, Cənubi Qafqazda sülh və təhlükəsizliyə təminatı məqsəd
götürən aydın xarici siyasət həyata keçirir. Azərbaycan bu illər
ərzində regionda öhdəsinə götürdüyü bütün layihələri
reallaşdırmaqla özündə məsuliyyətli tərəfdaş obrazını
formalaşdırır.
Biz ABŞ-ın Türkiyə, İsrail, Gürcüstan, Yunanıstan, İtaliya kimi
müttəfiqlərinin enerji təhlükəsizliyinin təminatçısıyıq. NATO-nun
yük və təyyarələri, bütövlükdə Əfqanıstana göndərilən yüklərin
40%-i Azərbaycanın hava məkanından keçir. Bununla yanaşı, bizim
ABŞ-la məhsuldar qarşılıqlı münasibətlərimiz Mərkəzi Asiya
dövlətləri üçün nümunə ola bilər".