"Hər 13 saniyədə bir insan,
siqaretlə bağlı bir xəstlikdən həyatını itirməkdədir. Hər il
dünyada 2.500.000 insan siqaret üzündən həyatını itirməkdədir. Bu
ölümlərin əsas səbəbi ağciyər xərçəngidir, ikinci əhəmiyyətli səbəb
ürək xəstəlikləri və digər xərçəng növləridir".
Hal-hazırda statistikaya əsasən Azərbaycanda əsasən
bəylərimiz siqaret çəkir. Və bu say hər gün azalmaqdansa get-gedə
artır.
Siqaretin nəyin ki, özünün hətda
tüstüsünün belə nə dərəcədə ziyan olduğunu bilərək, bəzilərimizin
siqaretə bu qədər bağlı olması təəcüblüdür. Qəribə olan isə,
həkimlərin siqareti çəkən insanda dəyişikliklər olur deməsidir. Bəs
niyə siqaret çəkənlər bunu özlərində hiss etmirlər?
Bu gün siqaret insan orqanizminə müxtəlif ziyanlar vurur. Siqaretin
bədəndə yaratdığı fəsatları həkim – terapevt Nəcibə Axundzadə
açıqladı: "Siqaret hər çeşid ürək və ağciyər xəstəliyinə yol açır,
damar tıxanıqlığından tutmuş, iflicə qədər apara bilir. İnsan
vücudunda, heç bir üzv və orqan yoxdur ki, siqaretdə olan kimyəvi
maddələrdən payını almasın. Vücutda qısa bir gəzinmə ilə siqaret
çəkən adamın orqanizmində müftəlif dəyişikliklər olur:
Tənəffüs borunuzdan və bronxlarınızdan keçən duman ağciyərlərinizə
enir... Siqaret dumanında kı hidrogen siyanid, bronxlarınızın
divarını yandırır və xronik öksürük ortaya cıxır. Bronxlar
zəiflədikcə, bu nahiyədə xeyli xəstəlik ortaya çıxır. Siqaret
çəkənlər çəkməyənlərə görə on qat daha çox ağciyər xərçəngi olma
riski daşıyırlar.
Siqaretin ürəyə verdiyi ziyanlar tək kəlimə ilə yıxıcıdır. Nikotin
qan təzyiqini yüksəldir və qanın daha sürət ilə laxtalanmasına
səbəb olur. Siqaretdə olan karbon monoksidin qandakı oksigeni yox
etməsi ilə damarlarda şəkər, xolestrol toplanır və bu da Miokard
infarktı riskini artırar.
Bundan başqa qan dövranı pozğunluğu ilə bağlı olaraq iflic,
barmaqlarda qanqrena və gücsüzlük, siqaret çekənlərdə çox sıx
müşahidə edilən xəstəliklərdir..
Siqaret çəkən də ağız xərçənginə yaxalanma riski çox yüksəkdir.
Bundan başqa tütün dumanı diş əti xəstəliklərinə yol açır, diş
çürüməsinə ve nəfəsinizdən pis iy gəlməsinə səbəb olur. Beyinə
gedən oksigendə azalma olur, bu da beyin damarlarının daralmasına
səbəb olur. Bu vəziyyət insanı iflicə qədər aparıb çıxara
bilər.
Siqarətin həzm sistemini xeyli çox pis təsiri müşahidə edilir..
Siqaret çəkmək ilə bağlı olaraq, mədədə xlorid turşusu ifrazı
artır, mədə yanmaları ve xora başlayır. Siqaret çəkənlər də
pankreas xərçəngi çox sıx ortaya çıxır, böyük ölçüdə ölüm ilə
nəticələnir. Siqaretin içində olan kanserogen maddələr, sidiklə
orqanizmdən atılır, ancaq bu maddələrin vücudda olması sidik kisəsi
xərçənginə yol açır. Siqaret üzündən ortaya çıxan yüksək qan
təzyiqi ise böyrəklərə böyük ziyan vurur".
Onuda qeyd edim ki, bu gün Azərbaycanda qadınlar arasında da
siqaret çəkənlərə sıx rast gəlmək olur. Bunun isə qadın orpanizminə
çox böyük fəsadı var.
Həmçinin tibb işçiləri qeyd etdilər ki, siqaret çəkən qadınların
çoxalması, gələcək nəsillərin gen fonduna da təsir göstərə
bilər.
Nikotin qadınların immun sistetemini zəiflədməsindən əlavə, həzmə,
nəfəsə və cinsiyyət funksiyalarına da neqativ təsir göstərir.
Elmi-Tədqiqat Hematologiya və Transfuziologiya İnstitutunun
direktoru professor Azad Hacıyev hal- hazırda Azərbaycanda 40 faiz
kişilərin, 2-10 faiz qadınların siqaret çəkdiyini dedi: "Bu
Azərbaycan üçün çox pis göstəricidir. Bu say get gedə artmaqdadır.
Yaxşı olardı ki, dünyada siqareti qadağan edən qanunlar
çıxardaydılar. Çünki ancaq bu cür siqaret deyilən bəladan can
qurtarmaq olar. Çox təəsüf ki, dünyanın heç bir ölkəsində siqareti
qadağan edən bir qanun yoxdur".
Siqaret ən çox gənclər arasında yayılmışdır. Bunun səbəbləri isə
müxtəlifdir. Bəzi gənclər yoldaşlarının onu ələ salmasından qorxub
siqaret çəkməyə başlayırlar. Bu isə düzgün deyil.
Sonradan onları nə gözləyəcəyini bilərək bu cür etmək nə qədər düzgündür?
Bu suala psixoloq Sevinc Allahyarova cavab
verdi: "Gənclərimiz, xüsusən də oğlanlar elə bilirlər ki, siqaret
çəkməklə onlar tez böyüyəcəklər. Əslində isə bunun belə olmadığını
başa düşmürlər. Hətda bəzən elə olur ki, bir birlərini
qıcıqlandırırlar ki, qarşı tərəfdə siqaret çəksin. Lakin siqareti
bu qədər asanlıqla çəkən insan başa düşmür ki, sonradan siqareti
tərgitmək üçün hansı çətinliklərlə üzləşəcək".
Bunuda qeyd edək ki, səhiyyə təşkilatının hesablamalarına görə, hər
il təxminən beş milyona yaxın adam siqaret çəkməyin nəticəsində
ölür. Bu rəqəm ildən-ilə artır. Təşkilat xəbərdarlıq edir ki, əgər
problemin qarşısı alınmasa, 2020-ci ildə tütündən istifadə etmək
nəticəsində 8 milyona yaxın adam həlak olacaq. Birləşmiş Ştatlarda
46 milyona yaxın adam siqaret çəkir. Bu il Amerikada siqaret çəkmək
nəitcəsində yaranmış xəstəliklərdən təxminən 440 min adamın öləcəyi
gözlənilir.
Türkan Nadirqızı
Movqe.Az