Fərdi evlər üçün texniki pasport müşkülü

Ənənəvi olaraq mövsümlə əlaqədar hər il yaz və yay aylarında fərdi evlərin tikintisi artır. Lakin bununla paralel olaraq bəzən belə evlərə texniki pasportlar verilməsi ilə bağlı problemlər də yaşanır və sənədsiz evlərin sayının artmasında qeyd olunan amilin rolu heç də az deyil.

Ekspertlər  bu problemin səbəbini Mövqe.az-a açıqlamalarında şərh ediblər. "Əmlak Bazarı İştirakçılar" İB-nin icraçı direktoru Ramil Osmanlının sözlərinə görə, evlərin texniki pasportlar  ala bilməməsinin müxtəlif səbəbləri var: "Əslində, burda səbəblər müxtəlifdir. Ən əsası hələ tikintiyə başlanılarkən zəruri olan sənədləşdirmə işlərinin ya qanunvericiliyə uyğun olmaması şərtilə həyata keçirilməsi, ya da ki sənədlərin müəyyən hissəsini almaqdan imtina edilməsi ilə bağlıdır. Elə şəxslər var ki, bütün prosedurları keçirlər, amma hər hansı bir sənədi almaqdan imtina edirlər. Bu da sonradan texniki pasportlar  verilməsində, ümumiyyətlə layihənin dövlət tərəfindən qəbul olunmasında problemlər yaradır. Başqa bir səbəb isə  evlərin dövlətin balansında olan, eyni zamanda tikinti təyinatlı olmayan ərazilərdə inşası ilə bağlıdır. Bu problemlər yekun olaraq nəticə etibarı ilə onların istismara qəbul olunmasında, ümumiyyətlə, müvafiq mülkiyyət sənədlərinin alınmasında problemlər yaradır". 

Ekspert problemin həlli üçün dövlətin inzibati müdaxiləsinə ehtiyac olduğunu bildirdi: "Problemin həlli üçün aparılan müzakirələrin yekunu olaraq, düşünürəm ki, məsələyə inzibati qaydada müdaxilə olunacaq. Ən azından hesab edirəm ki, qaz çəkilməsi ilə bağlı məsələdə olduğu kimi konkret tapşırıq verilməlidir. Çünki bu eyni zamanda istehlakçı hüquqlarının pozulmasının elementlərindən biridir". 

Birliyin ekpserti Rövşən Talıbzadə bildirir ki, burda ən əsas problem evlərin əksəriyyətinin mühafizə zolaqlarında tikilməsidir: "Fərdi yaşayış evlərinə gəldikdə isə, bu gün göstərilir ki, 400-500 minə qədər sənədsiz tikililər var. Bu da onunla əlaqədardır ki, bu tikililərin əksəriyyəti mühafizə zolaqlarında tikilir. Bəzilər dəmiryolu bazasında, bəziləri qaz boruları, neft xətlərinin üzərində tikilibdir. Ona görə də ilk növbədə aidiyyatı qurumlar belə ərazilərdə konkret olaraq nə qədər evin olmasını müəyyən etməlidirlər. Yəni, dəmir yolu bazasında, qaz, neft xətləri üzərində nə qədər tikilinin olduğu dəqiq hesablanmalıdır.  Bunlar müəyyən edildikdən sonra artıq onların müqəddəratı ilə bağlı qərar qəbul edilməlidir. Əgər qərar verilsə ki, məsələn, dəmiryolu bazasında filan qədər ev var və bununla əlaqədar olaraq ordakı dəmir yolu söküləcək, onda həmin evlərin sənədləşdirilməsi aparılacaq. Yox, əgər qərar verilsə ki, evlərə görə dəmiryolu sökülməyəcək, onda evlər sənədləşdirilə bilməz. Bu, aidiyyatı qurumların səlahiyyətindədir. Ölkə Prezidenti tərəfindən də sənədləşmə ilə bağlı işlər aidiyyatı qurumlara tapşırılıbdır. Onlarda da müəyyən siyahılar var. Məsələn, Bakı Şəhər İcra Hakimiyyətində evlərin illərə görə siyahısı var.  Burada əsas məsələ həmin o sənədsiz evlərin konkret olaraq hansı orqanın balansında olmasını, onların sayını və aqibətini müəyyənləşdirməkdir.  Respublikanın baş planı var. Burda 30 illik bir layihə nəzərdə tutulub. Yəni, plana əsasən 30 il ərzində haradan hansı kommunikasiya xətlərinin keçəcəyi, dəmir yolu xətlərinin, metro stansiyalarının harda olacağı və s. bilinir.  Beləliklə, baş plana uyğun olaraq müəyyən eləmək olar ki, hansı ərazilərdə tikilən evləri hansı aqibət gözləyir". 

R.Talıbzadə qeyd edib ki, sənədsiz evlərin çox olması birbaşa olaraq dövlət büdcəsinə ziyandır: "Gec-tez bu məsələ öz həllini tapmalıdır. Ona görə ki, evlərin sənədləşdirilməməsi birbaşa olaraq dövlətin özünə ziyandır. O baxımdan ki, evlər əgər dövlətin balansına götürülmürsə, artıq həmin evlər vergiyə də cəlb olunmur. Amma o evlər sənədləşdirilsə, ordan alınan vergilər büdcəyə xeyir vermiş olar. Buna görə də dövlət bunu nəzərə almalıdır. Hərçənd ki, aidiyyatı qurumlar bu sahədə müəyyən tədbirlər görürlər, lakin bununla belə görülən işlərin sürətləndirilməsinə ehtiyac var".