Ayaqlarımızın gözəlliyini necə qoruyaq?
25 Mart 2014 10:07 (UTC+04:00)
Ayaqların gözəlliyini təkcə təbiətdən verilmiş
forma müəyyənləşdirmir: xarici amillər də böyük əhəmiyyət kəsb
edir. Əgər dərinizin altından qara soxulcana oxşayan damarlar və
yaxud ulduz formalı kapilyar partlamaları görünürsə, burada nə mini
ətəkdən, nə də dəbə uyğun şortlardan danışmağın mənası yoxdur.
"Qorxulu" tromblar nəinki qadınları, hətta kişiləri də
utandırır.
Hər halda bu məsələnin çox maraqlı bir tərəfi var:
üzə çıxan damarlar xəstəlikdir, yoxsa sadəcə, kosmetik
qüsur?
Həkimlər bunu varikoz xəstəliyi - birləşdirici
toxumanın zəifliyi sindromu adlandırırlar. Birləşdirici toxumanın
zəif olması nəticəsində damar divarları adi gərginliklərə də dözmür
və nəticədə genişlənir. Bəzi həkimlər yalnız insanlarda müşahidə
edilən bu xəstəliyi onun iki ayaq üstündə gəzməsinin nəticəsi kimi
dəyərləndirirlər. Bu nəzəriyyənin tərəfdarlarının fikrincə,
xəstəlik insanın təkamülü nəticəsində meydana
çıxıb.
Başqa sözlə desək, səbəb dörd ətrafın üzərinə
düşməli olan yükün iki ətrafa paylanmasıdır. İki ətrafın bütün
bədənə xidmət etməsi nəticəsində damarlar genişlənir. Doğrudur, bu
versiya bir qədər absurd görünür, ancaq diqqətlə düşündükdə hardasa
onlara da haqq qazandırmaq olar. Buna baxmayaraq, hər yanlışa, hər
problemə görə təbiəti qınamaq olmaz.
Tibbi nöqteyi-nəzərdən varikoz genişlənməsi irsi
damar zəifliyi nəticəsində meydana çıxır. Onun əmələ gəlməsinə
ayaqüstü və ya oturaq iş tərzi, artıq yüklənmə (məsələn, uzun
müddət az hərəkətli həyat tərzi keçirdikdən sonra qəfildən fəal
həyata keçmək) və artıq çəki səbəb ola bilər. Qadınlarda bu
xəstəliyin ilkin əlamətləri adətən hamiləlik dövründə ortaya çıxır.
Qeyd etmək lazımdır ki, qadınlar bu xəstəliyə kişilərdən çox
mübtəla olurlar.
Xəstəliyi meydana çıxaran səbəblərdən biri də dar
paltardır: yaşlı qadınların kip kalqotkalara, rezinli corablara
üstünlük verməsinin tez-tez şahidi oluruq. Bu isə təbii ki, qanın
dərialtı damarlara axmasına maneçilik törədir. Möhkəm rezinli
corablardan istifadə edən qadınların, demək olar ki, əksəriyyəti
bir qayda olaraq genişlənmiş damar problemi ilə üz-üzə qalır. Gənc
qadınlar üçün nəzərdə tutulmuş dəbə uyğun, ayağa kip oturan cins və
şortlar da damarlar üçün müəyyən təhlükə yaradır. Divanda ayaqları
altınıza yığıb və ya bir-birinin üstünə aşırıb oturmaq yəqin ki,
rahatdır. Təəssüf ki, bu rahatlıq son nəticədə ayaqlarınızın
gözəlliyinin pozulmasına gətirib çıxara bilər.
Varikoz genişlənmə uzun illərlə formalaşan bir
xəstəlikdir. İlkin mərhələdə onun fəsadlarını kosmetik qüsur hesab
etmək olar. Zaman keçdikcə damar genişlənmələri olan hissələrdə
ağrılar, şişlər, tutulmalar və soyuqdəymələr (flebit və
tromboflebit) əmələ gəlir. Ancaq həkimə müraciət etmək üçün bu
nəticələri gözləmək lazım deyil. Həkimlə xəstəliyin ilkin
əlamətləri meydana çıxan zaman məsləhətləşmək lazımdır. Qadınlar,
adətən, bu mərhələdə həkimə müraciət etməkdənsə, "şıltaq damarla"
kosmetik üsullarla mübarizə aparmağa üstünlük verirlər. Bu, qəti
qadağandır!
Varikoz damar genişlənməsinin nə kimi təhlükələri
var? Xəstəliyin ən ağır fəsadı genişlənmiş damarlarda trombların
əmələ gəlməsi və onların dağılmasıdır. Dağılmış tromb, bir qayda
olaraq, qan damarları ilə hərəkət edərək ağciyərlərə düşür. Bunun
nəticəsində isə ölümcül ağır xəstəlik - qaraciyər arteriyasının
tromboemboliyası meydana çıxır. Bu halda isə kosmetologiya haqda
düşünmək yersizdir.
Xəstəliyin profilaktikası bir qədər çətin proses
olsa da, hər halda mümkündür. Varikoz genişlənməyə məruz qalmamaq
üçün hərəkətli həyat tərzi keçirmək, ağır yük daşımamaq, bir yerdə
çox dayanmamaq və çox oturmamaq, çəkiyə nəzarət etmək məsləhət
görülür. Çox təəssüf ki, bütün bu qaydalara riayət etdikdə belə
varikoz genişlənmədən tam sığorta olunmaq mümkün deyil. Gen öz
sözünü istənilən an deyə bilər.
Ən yaxşı profilaktika və müalicəyə kömək üsulu
üzgüçülükdür. Suda hərəkət edərkən üzdə olan damarlar yığılırlar.
Ayaqların üzərinə düşən yüngül gərginlik isə damarların "məşqi"
üçün ən ideal şərtdir. Həmçinin ayaqları tez-tez masanın üstünə
qoymaq məsləhət görülür. Bəli, bəli! İnsanın xarici görünüşünü və
mədəni səviyyəsini şübhə altında qoyan bu forma - kresloya yayxanıb
ayaqları masaya qoymaq ətraflar üçün ən yaxşı istirahətdir.
Mədəniyyətsiz görünməmək üçün, təbii ki, bunu ancaq öz evinizdə edə
bilərsiniz.
Beləliklə, genişlənmiş damar probleminin həllinə
ancaq bir yöndən yanaşmaq olar: cərrahi-fleboloq
nöqteyi-nəzərindən. Dərialtı damarların azacıq genişlənməsi və
kiçik kapilyar partlamaları xəstəliyin başlanğıcından xəbər verən
əlamətlərdir. İlkin əlamətlərlə mübarizə aparmaq üçün cərrahi
üsullara müraciət etməyə ehtiyac yoxdur. İlk vaxtlar üçün venotonik
preparatlardan istifadə etmək olar. Ən müasir venotonikləri belə,
həkim-fleboloqun məsləhəti olmadan qəbul etmək olmaz. Preparatlar
kurslarla, tablet, damcı, gel və mazlar şəklində istifadə
olunurlar.
Üzə çıxmış damarları elastik bint effekti daşıyan
sıx toxunuşlu kalqotkalarla (100 DEN-dən aşağı olmayan) gizlətmək
olar. İdman stilli geyimlər istehsal edən moda evlərinin, demək
olar ki, hamısında bu tip kalqotkalar istehsal edilir. Çox kiçik
damar genişlənmələri və kapilyar partlamaları üçün bərpaedici
preparatlardan istifadə olunur. Preparat iynə vasitəsilə damara
yeridilir və onun divarlarını yapışdıraraq bərpa edir. Ancaq nəzərə
alın ki, dərmanın müstəqil istifadəsi qəti
qadağandır!
Çox iri, dərialtına girmiş qara qurdları
xatırladan damarları ancaq cərrahi yolla aradan qaldırmaq olar. Bu
halda xəstəliyə heç bir krem, maz, preparat kömək edə bilməz. Ancaq
bu halda bəzən cərrah da kömək edə bilmir. Cərrahi əməliyyat yalnız
dərin damarların fəaliyyəti pozulmadığı təqdirdə mümkündür. Əgər
damarlar çox genişlənmiş və tromblarla tutulmuş vəziyyətdədirsə,
onda qanın ətraflara axını zəifləyir, bu isə ağır fəsadlara səbəb
olur. Ümumiyyətlə, flebektomiya və ya damar genişlənmələrinin
kənarlaşdırılmasını problemin həlli hesab etmək
olmaz.
Bu cərrahi əməliyyatdan sonra dəridə böyük
çapıqlar qalır. Üstəlik, əməliyyatdan sonra qonşu damarlarda
genişlənmələrin meydana çıxmayacağına təminat vermək olmaz.
Damarların təkrar genişlənməsindən sonra müalicəyə yenidən başlamaq
lazımdır. Təəccüblü deyil ki, varikoz damar genişlənməsinin bütün
mərhələlərində zəlilərdən istifadə oluna bilər. Onlar, adətən, heç
bir əks təsir göstərmir və bir çox hallarda effektli olurlar. Bir
çatışmazlıq var: zəlilərin dişləmələri zamanı əmələ gələn
yaralardan bir sutkaya yaxın qan axır. Yaranın sağalmasına isə, ən
azı, 2 həftə vaxt lazımdır.