20 min manata 100 kvadratmetrlik mənzil

23 Sentyabr 2014 11:29 (UTC+04:00)

Ölkədə mənzilə ehtiyacı olanların sayı kifayət qədərdir. Lakin maraqlıdır ki, bu fonda tikilən mənzillərin sayı tələbdən bir neçə dəfə aşağıdır. Digər tərəfdən yeni tikilən binalarda az qala mənzillərin yarısında yaşayış yoxdur. Yaranmış bu vəziyyət barədə suallarımızı əvvəlcə əmlak bazarı üzrə ekspert  Ramil Osmanlıya ünvanladıq. 

Ekspert Mövqe.az-a açıqlamasında bildirdi ki, burda əsas səbəb qiymət amilidir: "Bazardakı qiymətlər alıcıların imkanları ilə adekvat deyil. Bu gün şəhərin ən ucqar yerində kvadrat metrinə görə evlərin qiyməti minimum 600-650 manatdan başlayır.  Bu da təbii ki, alıcılara uyğun qiymət deyil. Nəzərə alınmalıdır ki, mənzilə tələbatı olan əsas təbəqə orta və ortadan aşağı olan təbəqədir. Onların isə indiki qiymətlərlə mənzil almaq imkanları məhduddur". 

Ekspertin sözlərinə görə, burda qiymət amilindən əlavə məsələlər də var: "İnsaların yeni tikililərə, daha doğrusu, onları tikən şirkətlərə etimadsızlığı. Şahidi olmuşuq ki, bina uçub, tikinti şirkətlərinin tikdiyi keyfiyyətsiz evlərlə bağlı şikayətlər olub, bir evin bir neçə şəxsə satılmasıyla bağlı cinayət hadisələri olub, evin tikintisindən uzun müddət keçməsinə baxmayaraq, kommunal xidmətlərin tam ödənməməsi kimi hallar yaşanıb və s. Bütün bunlar artıq insanlarda inamsızlıq yaradıb. Nəticədə də bu amillər alıcıları daha çox təkrar bazara üstünlük  verməyə stimullaşdırır. Yeni tikililərdə isə mənzillər boş qalır". 

İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin tədqiqatçısı Fərhad Bayramovun isə məsələyə münasibəti isə belə oldu: "Mənzil problemi artıq müəyyən müddətdir ki, öz aktuallığını qorumaqdadır. Bunun əsas səbəbi ildən-ilə artan mənzil bazarındakı qiymətlər və bir də tam effektiv işləməyən ipoteka kreditləşməsidir. İpoteka kreditləşməsinə xüsusi diqqət yetirmək istərdim, çünki ipoteka layihəsi sosial bir layihə olub əhalinin mənzil probleminin həll edilməsində dəstəkçi layihə kimi çıxış etməlidir. Lakin ipoteka kreditləşməsi üzrə statistikaya nəzər salsaq, aydın olar ki, borcalanlar arasında aylıq gəlirləri ən yüksək olan, yəni 1100 manatdan çox təşkil edənlər kreditləşmədə daha yüksək paya sahibdirlər.  Təxminən 35%.  Digər tərəfdən, gəlirləri ən az təşkil edənlər, yəni 300 manat və ya ondan az olanlar isə ipoteka kreditləşməsində cəmi 0.9% hissə tutmaqdadır. Buradan da aydın olur ki, əgər sizin gəlirləriniz orta aylıq əmək haqqından azdırsa, deməli, sizin ipoteka kreditindən istifadə etmək şansınız da bir o qədər çox azdır. Dolayısı ilə ipoteka kreditləşməsi öz sosial layihə funksiyasını effektiv icra etməməkdədir".

Fərhad Bayramov bildirir ki, şəhərdəki ev qiymətləri ilə rayonlar arasında uçurum var: "Aydın məsələdir ki, ölkəmizdə tikinti sektoru xüsusilə Bakı şəhərində inkişaf etmişdir və digər şəhər, həmçinin rayonlarla müqayisədə Bakıda qiymətlər arasında "uçurum" vardır. İldən- ilə mənzil bazarında orta hesabla 7% qiymət artımı baş verir. Bu da bir başa yeni tikilən mənzillərin bazar qiymətlərində də müşahidə olunur. Başqa bir məsələ isə odur ki, mənzil bazarında normal şərtlər daxilində qiymətlər tələb - təklif arasındakı əlaqə ilə tənzimlənməlidir. Lakin təəssüflər olsun ki, bazarda süni qiymət artımları da istisna deyil. Belə süni qiymət artımlarından elə məhz tikinti şirkətlərinin özləri də əziyyət çəkirlər".  

Fərhad Bayramov dövlətin mənzil bazarındakı qiymətlərə müdaxiləsini zəruri sayır: "İstənilən halda bu kimi neqativ müşahidələrin olması mümkündür.  Bunun həlli olaraq isə dövlətin özünün ölkədəki mənzil bazarına müdaxiləsi zəruridir. Bu da bildiyiniz kimi, uzun müddətdir aktiv olan Sosial Mənzil Fondunun yaradılması məsələsidir ki, bunun da gecikmədən icrasına keçilməlidir. Qeyd olunur ki, daha ucuz qiymətə mənzillərin tikilib bazarda satılması və ya kirayə verilməsi planlaşdırılır. Tikinti şirkətlərindən fərqli olaraq, həmin fondun inşa edəcəyi binların 1 kvadratmetri təxminən 200 manata başa gələcək və bu da 50 kvadratmetr üçün ümumilikdə 10 min manat, 70 mkvadratmetr üçün 14 min manat, 100  kvadratmetr üçün isə 20 min manat deməkdir. Göründüyü kimi, bu qiymətlər üzərindən 0% ilə 10 -  15 illiyinə əhaliyə kreditlərin verilməsi orta aylıq əmək haqqına nəzərən praktik olaraq, həm iqtisadi həm də sosial güc baxımından realdır. Ona görə də ölkəmizdə birinci növbədə əhalinin mənzil təminatının yaxşılaşdırılması, sosial problemlərin aradan qaldırılmasında önəmli məsələ olan belə binaların inşasına vaxt itirmədən başlamaq lazımdır. Digər tərəfdən bazara bu kimi müdaxilədən sonra istər mövcud olan gizli monopoliyanın aradan qaldırılmasında, istərsə də süni qiymət artımlarının qarşısının azaldılmasında effektiv vasitə olacaqdır".