Azərbaycan Rusiyaya ərzaq ixracını necə artıracaq?
27 Sentyabr 2014 20:12 (UTC+04:00)
İki gün əvvəl Azərbaycan hökuməti ilə Moskva meriyası arasında 48
sənəddən ibarət saziş imzalanıb. Moskva meri Sergey Sobyanin bəyan
edib ki, Azərbaycanla Rusiya arasında əlaqələrin inkişafını ticarət
dövriyyəsi təşkil edir ki, 2013-cü ildə də bu göstərici 30 faiz
artıb: "Azərbaycan və Moskvanın potensialını nəzərə alsaq, bu rəqəm
qənaətbəxş deyil. Azərbaycan kənd təsərrüfatı məhsullarının Rusiya
paytaxtına ixracı ticarət dövriyyəsini xeyli dərəcədə artıracaq.
Son illər ticarət dövriyyəsinin 3 dəfə artmasına baxmayaraq, Moskva
bazarlarında Azərbaycan məhsullarının tələbatını nəzərə alsaq, bunu
nəinki 30 dəfəyə qədər, hətta 300 dəfəyə qədər artırmağa imkan
verir".
Moskva meri Azərbaycan məhsullarının loqistik mərkəzlərə ixrac
edilməsi üçün böyük imkanların olduğunu və burada istənilən ölçüdə
xeyli sayda alıcı seçmək imkanının olduğunu vurğulayıb.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev isə Rusiya paytaxtına
göndəriləcək Azərbaycan məhsullarının həcminin daha da
artırılacağını vurğulayıb. Məlumata görə, görüş zamanı Moskvaya
meyvə-tərəvəz məhsullarının, həmçinin quş ətinin tədarük edilməsi
məsələsi ilə bağlı ilkin razılıq əldə olunub.
Məlumdur ki, Qərbin sanksiyalarına cavab olaraq Rusiya Avropadan
idxal olunan bir sıra kənd təsərrüfatı məhsullarına embarqo qoyub.
Bundan istifadə edən Azərbaycan fermerlərinin istehsal etdikləri
məhsulları qonşu dövlətə ixrac etmə imkanları genişləndi. Nəticədə
yerli bazarda yaranan qıtlıq qiymətlərin bahalaşmasına gətirib
çıxarıb. İndi isə hökumətlərarası razılaşmadan məlum olur ki,
sözügedən ixrac əməliyyatı daha da genişlənə bilər. Belə olan
halda, hökumət daxili bazarda qıtlığın olmasının qarşısını almaq
üçün hansı addımlar atmalıdır?
Movqe.az Bizimyol-a istinadən xəbər verir ki , kənd təsərrüfatı
üzrə mütəxəssisVahid Məhərrəmov açıqlamasında
ixracın daha da genişləndirilməsinin mümkün olmadığını bildirdi:
"Şifahi sözlərdə rəqəmləri istədikləri həddə qədər artıra bilərlər.
Statistik rəqəmlər başqa fikirlər söyləməyə əsas verir.
Azərbaycandan Rusiyaya ixracın həcmi ötən illərlə müqayisədə
azalıb. Azalma tendensiyası ildən-ilə artır. Əgər görüşdə Moskvaya
idxalın 3 dəfə artdığını deyirlərsə, bunun ümumi ticarətə aidiyyatı
yoxdur. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan sahibkarlarının Rusiyanın
digər şəhərlərinə göndərdiyi məhsulların həcmi azalıb və əsas ixrac
Moskva üzərindən həyata keçirilir.
Sazişlərin sayının çox olması heç bir əhəmiyyət kəsb etmir.
Azərbaycanın Rusiya ilə ticarət əlaqələrinin yaxşılaşdırılması ilə
bağlı deyilənlər ümumi sözlərdir. Əsas odur ki, Azərbaycanın mövcud
durumu meyvə-tərəvəz məhsullarının ixracının artımına imkan
verirmi? Potensial kifayət qədər var. Lakin bu potensialı
reallaşdırmaq üçün xeyli işlər həyata keçirilməlidir".
V.Məhərrəmov əlavə etdi ki, ölkəmiz özünün daxili istehlak tələbini
ödəyə bilmir: "Ət, süd, kartof, meyvə-tərəvəz, yumurta və s. bütün
növ kənd təsərrüfatı məhsullarına olan tələbatı ödəyə bilmirik. Ət
istehsalı cəmi 38 faiz tələbatımızı ödəyir. Rusiyada toyuq əti
adambaşına 20 kq-dan çox istehsal edilir, Azərbaycan isə 10 kq-dır.
Süd istehsalı isə 52 faiz tələbatımızı ödəyir. Eyni vəziyyət kartof
və meyvələrdə də mövcuddur. Biz hələ heç bir mal-məhsulun istehsalı
ilə istehlak tələbatımızı ödəyə bilməmişik. Belə olan halda, bizdən
daha çox istehsal edən Rusiyaya kənd təsərrüfatı məhsullarının
ixracını artırmaq ciddi hesab oluna bilməz. Hökumətlərin durumla
bağlı məlumatları olmamış deyil. Həm Azərbaycan, həm də Rusiya
hökuməti real vəziyyətdən xəbərdardırlar. Bu sahədə bizim
problemimiz MDB ölkələri arasında ən öndədir".
Mütəxəssis deyir ki, istehsalı artırmaq üçün yeni texnologiyalar
təqdim etmək lazımdır. Bunun üçün öncə aqrar siyasət
müəyyənləşməlidir, ciddi islahatlar keçirilməlidir. Mövcud olan
istehsal münasibətləri tamamilə dəyişməli, institutlar yenidən
formalaşmalıdır. Aqrar siyasət qaydalarında yeniliklər olmalıdır.
Yaxın, orta və uzun müddətli dövlət proqramları qəbul edilməli,
kadr islahatları aparılmalıdır. Bu ilin istehsal göstəricilərinin
aşağı düşməsi göstərdi ki, hökumətimiz hələ ki, belə bir
qabiliyyətə malik deyil".
Ekspertə görə, rublun dəyərdən düşməsinə baxmayaraq, fermerlərimiz
üçün bu bazar daha cəlbedicidir: "Rusiya əhalisinin alıcılıq
qabiliyyəti bizim ölkə ilə müqayisədə yüksəkdir. Bizim tədarüklə
məşğul olan sahibkarlarımız məhz buna uyğun iş görürlər. Onlar
operativ şəkildə həm rublun kursu, həm məhsulun qiyməti, həm də
daşınma ilə bağlı məlumat alırlar.
Burada hökumətin bir nömrəli vəzifə borcu ondan ibarətdir ki, o
ölkənin ərzaq mallarına olan tələbatını tam ödəsin. Tələbatı tam
ödəmək üçün öncə daxili istehsala baxırlar, əgər əskiklik varsa,
xaricdən idxal edirlər. Rusiya hökuməti Azərbaycanla müqayisədə
istehsalı iki dəfə artıq olmasına baxmayaraq, yenə də
narahatdır.
Ümumiyyətlə, sivil dövlətlərdə ərzaq təhlükəsizliyi üçün istehsalı
artırmağa çalışırlar. Hətta 20 faizə yaxınını ehtiyat fond kimi
saxlayırlar. Ancaq artıq məhsulun ixracı haqqında düşünürlər.
Hökumətin qarşısında duran ilkin vəzifə daxili tələbatı tam
ödəməkdir. Burada həm qiymət, həm də idxal-ixrac siyasətini
müəyyənləşdirməlidirlər. Azərbaycanda istehsal olunan məhsullar
daxili tələbatı ödəmədiyi halda, çox asanlıqla başqa ölkələrin
bazarlarına çıxarırlar. Bu il qışa ehtiyatımız ümumiyyətlə,
qalmayıb. Bütün anbarlar boşalıb. Əvvəllər fermerlər məhsullarının
bir hissəsini anbarlarda saxlayırdılar. Bu sahədə məşğul olan
sahibkarlar meyvə-tərəvəzin Rusiyaya daşınmasının onların da
biznesinə ciddi zərbə vurduğunu deyirlər. Keyfiyyətli kartofumuz
Rusiyaya ixrac edildiyi halda, xaricdən bizə texniki, mal-qara üçün
nəzərdə tutulan yemlik kartoflar gətirilb. Belə məhsulların
istehsalında kimyəvi maddələrdən istifadə olunur. Belə dövlət
siyasəti, ərzaqla bağlı təhlükəsizlik olmaz".