Özəl klinikalarda qiymətlər niyə "od tutub yanır"?

7 Noyabr 2014 11:55 (UTC+04:00)

Öl­­ özəlklinikaların sayı günü-gündənartsa da, pullu tibb müəssisələrində təklif olunan xidmətlərin qiyməti ucuzlaşmaq bilmir. Bazar iqtisadiyyatı prinsiplərinə görə, təklif artdıqca rəqabət mühiti yaranmalı, qiymətlərdə fərq hiss olunmalıdır. Amma, nədənsə, Azərbaycanda özəl tib müəssisələri yağışdan çıxan göbələk kimi, günü-gündən artsa da, özəl klinikalarda qiymətdə tərpəniş olmur.  Klinikalar isə bunu hərəsi özünəməxsus şəkildə izah edir. "Vi­tal" Kli­ni­ka­sı­nın baş hə­ki­mi Meh­ri­ban Rza­ye­va özəl xəs­tə­xa­na­lar­da qiy­mət­lə­rin müa­yi­nə­lər za­ma­nı is­ti­fa­də olu­nan ma­te­ri­al­la­rın qiy­mə­ti­nə əsa­sən mü­əy­yən­ləş­di­yi­ni bil­dir­di: "Əgər söh­bət tək­cə qan ana­li­zi­nin qiy­mə­tin­dən ge­dir­sə, bu­ra­da ta­ri­fi əsa­sən qa­nın yox­la­nıl­ma­sı üçün is­ti­fa­də "re­ak­tiv"in qiy­mə­ti mü­əy­yən­ləş­di­rir. Am­ma ­min məb­­ğə la­ba­ro­to­ri­ya­da ça­­şan ­çi­­rin əmək haq­ kom­mu­nal xid­mət­­ çə­ki­lən xərc aid­dir. Apart­la müa­yi­­lər­ isə qiy­mət ­əy­yən olu­nar­kən  ­min ci­ha­zın alın­ma­­na çə­ki­lən xərc əsas ­­­lür. Apa­rat ­dər ba­ha­­dır­sa, onun­la müa­yi­ üçün ­əy­yən­ləş­di­ri­lən qiy­mət­lər bir o ­dər ba­ha olur".

"Fun­da" TibbMər­­zi­ndən isə bildirdilər ki, özəl kli­ni­ka­lar­da ta­rif­­r ­ləb-tək­lif əsa­sın­da ­əy­yən edil­ir: "Düz­dür, ana­liz apa­rat­la müa­yi­­­rin qiy­mət­­rin­ bu xid­­tin gös­­ril­­si üçün is­ti­fa­ olu­nan ma­te­ri­al­la­rın alış qiy­­ti əsas ­­­lür. Am­ma qiy­­ti ar­­ran əsas ­bəb ­­bin-tək­li­fi üs­­­­si­dir. Əgər bu gün hər han­ bir özəl kli­ni­ka­da qan ana­li­zi ya­xud hər han­saı müa­yi­ üçün in­san­lar növ­ göz­­yir­, ­bii ki, ­min yer­ qiy­mət­lər ba­ha ola­caq. Özəl kli­ni­ka öz ­li­ri­ni heç ­sin ma­raq­la­­na qur­ban ver­mir. ­­ba­tın çox ol­du­ğu­nu ­rüb qiy­­ti ar­­rır­lar. Bu gün özəl kli­ni­ka­lar­da qiy­­tin ba­ha ol­ma­­nın elə bi­rin­ci ­­bi ­­ba­tın çox ol­ma­­dır".

"Baku Medical Center"in mar­ke­tinq şö­­si­ndən isə özəl xəs­­xa­na­lar­da qiy­mət­­rin ba­ha­­ğı­nın ­­bi­ni be­ izah et­dilər: "Bu gün özəl xəs­­xa­na­la­rın müa­yi­ apar­maq üçün al­dıq­la­ ma­te­ri­al­lar, re­ak­tiv­lər çox ba­ha qiy­­­dir. Ona ­ müa­yi­­­rin qiy­­ti ba­ha olur".

Özəl xəs­­xa­na ­la­hiy­yət­li­­rin­dən fərq­li ola­raq, İq­ti­sa­di Təd­qi­qat­lar Mər­­zi­nin ida­ hey­­ti­nin üz­ Dün­ya Ca­ma­lo­va pul­lu xəs­­xa­na­lar­da ta­rif­­rin ba­ha ol­ma­­nın baş­qa ­bəb­lər­ bağ­ ol­du­ğu­nu bil­dir­di. Onun söz­­ri­ ­, bi­rin­ci ­bəb özəl tibb ­əs­si­­­ri ara­sın­da ­qa­bət ­hi­ti­nin ol­ma­ma­­dır: "Özəl kli­ni­ka­la­rın de­mək olar ki, ha­­ döv­lət tibb ­əs­si­­­rin­ ­kim­lər­ əl­bir ­­yir­lər. Döv­lət tibb ocaq­la­rın­da­ ­kim­­rin bir ço­xu əmək­daş­lıq et­dik­­ri özəl xəs­­xa­na­la­ra öz xəs­­­ri­ni gön­­rir­lər. Bu­nun ­qa­bi­lin­ isə ­min kli­ni­ka ­ki­ xəs­­nin sa­yın­dan ası­ ola­raq ay­lıq fa­iz ödə­yir. Özəl xəs­­xa­na müş­­ri qıt­­ğı ya­şa­ya­ca­ğın­dan eh­ti­yat­lan­mır. Ona ­ gös­tər­di­yi xid­­ is­­di­yi ki­mi ta­rif ­əy­yən­ləş­di­rir". 

H­əm­söh­­tim di­gər ­­bin döv­lət tibb ­əs­si­­­ri­ inam­sız­lıq­la bağ­ ol­du­ğu­nu söy­­di. D.Ca­ma­lo­va­nın söz­­ri­ döv­lət tibb ­əs­si­­­ri­nin ək­­riy­­tin­ müa­yi­ üçün müa­sir tib­bi ava­dan­lıq­lar yox­dur. Bu ­bəb­dən in­san­lar özəl xəs­­xa­na­lar­da pul ödə­­rək müa­yi­ olun­ma­ğa məc­bur olur­lar. Üstəlik özəl klinikalarda işləyən həkimlərin çoxu peşəkardır".

Amma  D. Sakit bəzən əksinə vəziyyətin də müşahidə olunduğunu söyləyir. Həmsöhbətimiz deyir ki, bəzən yüksək məbləğə xidmət göstərən özəl tibb müəssisəsinin xidmətinin keyfiyyəti çox aşağı olur: "Əlbəttə ki, mən bütün özəl klinikalarda xidmətin yüksək səviyyədə, ordakı həkimlərin hamısının peşəkar bacarıqlı olduğunu da iddia etmirəm. Əksinə, bir çox hallarda özəl klinikalarda daha aşağı səviyyəli həkimlər, mütəxəssislər çalışır. Məsələn, bu yaxınlarda çox məşhur klinikaların birində mənim yaxın bir adamımı kompüter tomoqrafiyası etdilər. 6 il əvvəl öd kisəsi çıxarılan bu adama nəticədə yazmışdılar ki, "öd kisəsi izlənildi, ölçüləri filan-filan, divarları filan". Eyni hal başqa bir klinikada da olmuşdu. Dediyim odur ki, heç də bütün özəl xəstəxanalarda xidmət, peşəkarlıq yüksək səviyyədə deyil. Lakin göründüyü kimi, bütün bunlara rəğmən, klinikalarda qiymət çox yüksək olaraq qalır. Bu qiymətlər qonşu İrandan, hətta Türkiyənin ən tanınmış xəstəxanalarındakından da bahadır. Təsəvvür edin, adi bir UZİ müayinəsi 35-40 manatdan aşağı deyil".

Onun sözlərinə görə, özəl klinikalardakı belə bahalığın bir səbəbi sağlam rəqabət mühiritinin olmamasıdırsa, digər səbəbi də onların əksəriyyətinin yüksək vəzifəli şəxslərə bağlı olmasıdır: "Yəni klinika bilir ki, qiymət üzündən bir neçə xəstənin itirilməsi onun maliyyə durumuna təsir göstərməyəcək. Nə də xidmət keyfiyyətinə görə ona bir söz deyilməyəcək. Klinika xəstə cəlb etməkdə çətinlik çəkmir. Buna görə də qiymət endirməyə ehtiyacı olmur".

Sə­hiy­yə Na­zir­li­yi­nin mət­bu­at xid­mə­ti­nin rəh­bə­ri Anar Qə­dir­li isə na­zir­li­yin pul­lu kli­ni­ka­lar­da olan qiy­mət­lə­rə qa­rış­ma­dı­ğı­nı söy­lə­di: "Ba­zar iq­ti­sa­diy­ya­tı­dır, ba­zar­da qiy­mət­lər sa­hib­kar tə­rə­fin­dən tən­zim­lə­nir. Özəl tibb ocaq­la­ öz da­xi­li im­ka­na­la­ he­sa­­na qiy­mət­­ri tən­zim­­yir. Əl­bət­ ki, ba­ha­çı­lıq­dır. Özəl tibb ­əs­­­ri­ üz tu­tan xəs­­­rin bur­da müa­li­ olun­ma is­­yi on­la­rın şəx­si se­çi­mi­dir. Bi­zim döv­lət xəs­­xa­na­la­­nın ək­­riy­­tin­ yük­sək ­viy­­ tib­bi xid­mət gös­­rən pul­suz la­bor­tor­ya­la­­mız var. Ona ­ xəs­­­rin özəl xəs­­xa­na­la­ra üz tut­ma­ müt­ləq de­yil. Am­ma ye­ se­çim xəs­­­rin­dir".