Bələdiyyələrin birləşdirilməsi zərurətə çevrilir
11 Dekabr 2012 18:02 (UTC+04:00)
Bu gün aktkalığını qoruyan ən önəmli məsələlərdən biri də ölkəmizdə
bələdiyyələrin sayının azaldılaraq onların daha səmərəli formada
fəaliyyətiən nail olmaqdır. Xatırladaq ki, Azərbaycanda
bələdiyyələr 1999-cu ildə yaradılıb. Yaradılan zamanı ölkədə cəmi
2669 bələdiyyə fəaliyyət göstərdiyi halda, sonradan onların sayı
artaraq 2009-cu ildə özünün pik həddinə - 2757-yə çatdı. Aparılmış
tədqiqatlar, ekspert rəyləri və beynəlxalq təcrübə göstərdi ki,
Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bələdiyyələrin həddən artıq kiçik
ölçülü olması və sayının çoxluğu yerli özünü idarə institutunun
inkişafına mane olan əsas amillərdəndir. Bundan sonra
bələdiyyələrin sayı azaldılaraq 1718-ə endirildi. Lakin bu say da
ərazisi kiçik olan ölkəmiz üçün çoxdur. Məsələn, Danimarka,
Bolqarıstan və digər inkişaf etmiş ölkələrdə 80-200 arası bələdiyyə
mövcuddur Qeyd edilənlər fonunda bələdiyyələrin birləşdirilməsi
məsələsi indi də öz aktuallığını itirməyib.
Bəs həqiqətənmi buna ehtiyac var? Bələdiyyələrin birləşdirilməsi
idarəçilikdə hansı müsbət nəticələrə gətirib çıxarda bilər?
Azərbaycanda Vətəndaş Cəmiyyətinin İnkişafına Yardım
Assosiasiyasının eksperti Vüqar Tofiqli məsələ ilə bağlı Mövqe.
Az-a verdiyi açıqlamada bələdiyyələrin sayının azaldılmasına
ehtiyac olduğunu deyib: "Bu gün Azərbaycanda 1718 bələdiyyə
fəaliyyətdədir.
Bələdiyyələrin birləşdirilməsi ideyası isə sonuncu bələdiyyə
seçkisi öncəsi aktuallaşdı. Bələdiyyələr də birləşdirmə məsələsinə
çox ciddi diqqət yetirdilər. Hardasa 1000-ə qədər bələdiyyə
birləşdirildi. Amma yenə də bələdiyyələrin birləşdirilməsi aktual
olaraq qalır. Niyə qalır? Ona görə ki, Azərbaycan kimi ərazisi
kiçik olan bir dövlətdə 1700-dən çox bələdiyyənin olması hədsiz
dərəcədə çoxdur. Bunun azaldılmasına yenidən ehtiyac vardır.
Növbəti bələdiyyə seçkiləri zamanı bu məsələnin yenidən
qaldırılması və bələdiyyələrin sayının 500 ətrafında olması daha
məqsədəuyğundur. Əvvəl rayonlar var idi ki, 110 bələdiyyəsi vardı.
Yəni hər kiçik kənddə bir bələdiyyə vardı. İndi say azaldılıb. Amma
yenə də onların vahid şəkildə idarəsinə ehtiyac vardır. Niyə?
Çünki, çoxluq olmaqla iş getmir. Ona görə ki, bələdiyyələrin
maliyyəsi yoxdur. Bu istiqamətdə maliyyənin təmərküzləşməsinə, bir
mərkəzdən idarə olunmasına, vergilərin yığımında müəyyən aktivliyə
birləşdirmə məsələsi təkan vermiş olacaq. Buna görə düşünürəm ki,
istənilən halda bu məsələ aktual olaraq qalır və növbəti bələdiyyə
seçkiləri zamanı məsələnin aktuallaşdırılmasına önəm vermək
lazımdır.
Lakin təkcə bələdiyyələrin birləşdirilməsi ilə də bu sistemin
üzləşdiyi problemləri həll etmək mümkün olmayacaq. Bütövlükdə köklü
dəyişikliklər, bələdiyyənin fəlsəfəsinə olan baxışı dəyişməklə və
bu istiqamətdəki problemlərin kompleks şəkildə həll edilməsi ilə
bələdiyyələrin qarşılaşdığı problemləri həll edə bilərik.
İstənilən halda bələdiyyələrin birləşdirilməsi Azərbaycan
bələdiyyəsində idarəçilik nöqteyi-nəzərdən müəyyən çevikliyə,
operativliyə, maliyyənin təmərküzləşməsinə və digər məqamlara çox
müsbət təsir edə bilər. Bir sovetlikdə bəzən 2-3 bələdiyyə fəaliyət
göstərir. Bunların mərkəzləşdirilməsi yerli əhəmiyyətli məsələlərin
tezliklə, operativ şəkildə həll etməsinə kömək edəcək. Ona görə ki,
bələdiyyənin özünün anlayış kimi açılışında belə bir anlayış var
ki, yerli əhəmiyyətli məsələləri müstəqil və sərbəst şəkildə həll
etməlidir. Həmin o prosesin həyata keçirilməsi idarəçilik
məsələləri ilə bağlı prosesi sürətləndirəcək. Sonda bələdiyyə
seçkisində iştirak edən vətəndaşların problemləri sürətlə öz
həllini tapacaq".
İqtisadçı ekspert Azər Mehtiyev məsələ ilə bağlı Mövqe. AZ-a
açıqlama verib: "Bu proses çox önəmlidir. Azərbaycanda
bələdiyyələrin müəyyən qədər birləşdirilməsinə ehtiyac var. Bu
proses davam etməlidir. Ancaq bununla yanaşı, Azərbaycanda daha çox
ehtiyac duyulan məsələlərdən biri ikipilləli bələdiyyə sisteminə
keçiddir. Azərbaycanda kənd bələdiyyəsləri var. Lakin heç bir halda
kənd bələdiyyələri normal fəaliyyət göstərib vəsait toplamaq
iqtidarında deyil. Kənddə həll edilməsi lazım olan məsələlər yalnız
kənd çərçivəsi həcmindəki məsələlər deyil, bununla yanaşı digər
kəndlərlə əlaqəli məsələlərin həllinə ehtiyac yaranır. Əslində
regionlar üzrə idarəetmə qurulsa, daha yaxşı olar. İdarəetmə şurası
olur. Birinci səviyyə kənd bələdiyyəsidirsə, ikinci səviyyə region
bələdiyyəsi olur. Həmin region bələdiyyəsi regionun inkişafına
çalışır. Bu baxımdan bizdə islahatlara ehtiyac var. Həm
bələdiyyələrin birləşdirilməsinə, həm də ikipilləli bələdiyyə
sisteminə keçidə.
Bələdiyyələrin birləşdirilməsi ilk növbədə onların maliyyə
imkanlarının genişlənməsinə gətirib çıxaracaq. Bu çox önəmlidir.
İkincisi, bu, daha çevik qərarın qəbul edilməsinə şərait yaradacaq.
Bələdiyyələrin böyüdülməsi bələdiyyə işinə daha ciddi münasibət
formalaşdıra bilər".