Avtomobillərin qiymətində yeni bahalaşma başlanır
25 Dekabr 2012 11:06 (UTC+04:00)
Başa çatmaqda olan ili avtomobil ticarəti ilə məşğul olanlar o
qədər də uğurlu saymırlar. Elə avtomobil istehsal edən şirkətlərin
bir çoxu da cari ildə buraxılan maşınların sayının azaldığını əsas
gətirərək fəaliyyətlərindən razılıq ifadə etmirlər. Qərb
ölkələrində hələ də səngiməyən iqtisadi böhran fonunda isə gələn il
ərzində də avtomobil bazarının inkişaf səviyyəsinin elə də
qənaətbəxş olmayacağı proqnozlaşdırılır.
Bütün bunlar Azərbaycanın avtomobil bazarında da öz əksini tapır.
Hər halda avtomobil ticarəti ilə məşğul olanlar belə deyir. Cari
ildə ölkəyə gətrilən minik avtomobillərinin sayı artsa da, bu
bizneslə məşğul olanlar real durumdan şikayətçidirlər. Avtomobil
stanlara görə, bazarda müəyyən durğunluq var. Avtomobil alanların
sayında azalma hiss olunur. Bu passivlik avtomobil bazarında
qiymətlərə də müəyyən mənada təsir edib. O da etiraf edilir ki,
əvvəllər ən çox işlənmiş maşınlara tələb vardısa, indi təzə
avtomobillərə maraq çoxalıb.
Havaların soyuması fonunda isə avtomobil xərclərinin artması da
indiki halda maşınlara olan marağı azaldır və bu da bazara təsirsiz
ötüşmür. Qeyd edək ki, soyuq mövsüm gələn kimi avtomobillərin
əlavə ehtiyat hissələri, qış təkərləri və zəncirlər gündəmə
gəlir. Amma qar yağmasa belə qış aylarında ehtiyat
hissələrinin qiyməti artır. Yol qəzaları, həmçinin avtomobillərdə
texniki problemlər soyuq və qarlı havalarda daha çox baş verir.
Belə problemlərlə qarşılaşmaq istəməyən sürücülər indidən qışa
hazırlaşmalıdır. Qışa hazırlıq zamanı əsasən akkumulyatora,
silgəclərə, qızdırıcıya, duman əleyhinə işıqlara, əyləc sisteminə,
təkərlərə və sobanın vəziyyətinə diqqət yetirmək lazımdır. Bunun
üçün isə kifayət qədər məbləğdə vəsait tələb olunur. Bundan başqa
indi avtomobil ehtiyat hissələrinin qiymətində artım var. Əsasən
təkər zənciri, antifriz, tosol kimi məhsulların qiymətində müşahidə
olunan artıma sürücülərin münasibəti heç də birmənalı deyil.
Satıcılar isə ehtiyat hissələrində qiymət artımının mövsümi
amillərlə əlaqəli olduğunu iddia edirlər. Öz növbəsində
mütəxəssislər hesab edirlər ki, avtomobil ehtiyat hissələrinin
dövriyyəsində qış aylarında nisbətən azalma olsa da, bəzi
detalların qiymətlərində süni qiymət artımı var.
Bütün bunlar avtomobillərin qiymətinə təsirsiz ötüşmür. Digər
tərəfdən avtomobil bazarını araşdıran mütəxəssislər bildirir ki,
bazarda köhnə maşınlar yerini yeni modellərə verir. İndi bazardakı
maşınların yarısı son 3-4 ilin avtomobilləridir. Ekspertlər hesab
edir ki, hər il yay aylarında ucuzlaşma olsa da, payız və qışda
qiymətlər artır. Digər tərəfdən avtomobil kreditlərinə görə
hesablanan faizlərin yüksək olması da vəziyyətə təsirsiz
ötüşmür.
Məlumdur ki, Azərbaycanda maşın kreditlərinin faiz dərəcələri
MDB-də ən yüksəkdir. Ölkədə bu növ kredit faizləri 16-20% arasında
dəyişir. Qeyd edək ki, maşın kreditləri əhalinin ən çox müraciət
etdiyi kredit növü olduğundan, bu sahədə geriyə ödəmələr zamanı da
ciddi problemlər yaranır. Bunun əsas səbəbləri kimi isə kommersiya
banklarının vətəndaşlara kredit şərtlərini düzgün izah etməməsi,
alıcıların isə sənədləşdirmə zamanı aylıq qazancları barədə yalan
məlumatlar verməsi göstərilir. Bu problemlər isə avtomobil bazarına
birbaşa təsir göstərir. Apardığımız araşdırmalar göstərdi ki,
nəinki alıcılar, hətta satıcılar da kreditlə maşın alış-satışından
razı deyil.
İqtisadçı-ekspertlər deyir ki, Azərbaycanda depozit faizləri 8%
olsa da, maşın kreditlərində faiz göstəriciləri depozit faizlərini
2 qat üstələyərək 16%-i aşır. Bu isə istehlakçının alıcılıq
qabiliyyətini aşağı salmaqla yanaşı, problemli kreditlərin sayını
da artırır. Çünki prosedurlara görə, ölkədə depozit faizi ilə
kredit faizi uyğunlaşdırılmalıdır. Belə ki, əgər depozit faizləri
8%-dirsə, kredit faizləri təxminən 10%-ə qədər həcmində
götürülməlidir.
O da məlumdur ki, ölkədəki banklar avtomobil almaq istəyənlərə
fərqli şərtlərlə kreditləri təklif edir. Müştərini cəlb etmək üçün
ilk öncə faiz dərəcələri sərfəli görünə bilər. Lakin müxtəlif
xidmət (məsələn, komissiyon xərcləri) haqları ilə birlikdə
hesabladıqda avtomobilin çox yüksək qiymətə başa gəldiyini görmək
olar. Əksər hallarda banklar göstərdikləri faiz dərəcəsindən bir
neçə faiz yüksək həddə kredit verirlər.
Xatırladaq ki, maşın kreditləri ilə bağlı şərtlər qanunla
tənzimlənmir. Yalnız Mərkəzi Bank kommersiya banklarına məsləhət
xarakterli bildiriş verə bilər. Ekspertlər isə qeyd edir ki, bank
faiz dərəcələrinin aşağı salınması üçün mexanizmlərə və müəyyən
qabaqlayıcı tədbirlərə ehtiyac var.