Bakı-Tiflis-Qarsa qarşı İvanişvili təhdidi davam edir

25 Dekabr 2012 11:57 (UTC+04:00)
Gürcüstanın yeni hökumətinin Bakı-Tiflis-Qars dəmiryolu ilə bağlı mövqeyi bu sahədə ciddi problemlərin üzə çıxa biləcəyindən xəbər verir. Məsələ burasındadır ki,  qonşu ölkənin yeni hökuməti artıq reallaşması başa çatmaq üzrə olan bu layihənin həyata keçməsini indi özü üçün iqtisadi təhdid sayır. Hər halda Gürcüstanın baş naziri Bidzina İvanişvilinin son açıqlamaları bu qənaətə gəlməyə əsas verir.
O qeyd edib ki, bu dəmiryolunun tikintisi ilə artıq mövcud olan mərkəzi dəmiryol magistralı zərər çəkməməlidir: "Bu gün mövcud olan dəmir yolları 180 kilometrlik Qars-Axalkalaki dəmir yolundan daha çoxdur. Onun layihə gücü, tutumu 25 tonadək təşkil edir və bəzi dəyişikliklər təqdirində 40 tona qədər artırıla bilər. Dəmir yolunun işləməyə başlayacağı birinci mərhələdə köhnə dəmir yolunda mal dövriyyəsinin aşağı düşmə təhlükəsi var".
Baş nazir deyib ki, yeni dəmir yolunun tikintisi yüklərin axınına səbəb ola bilər və Gürcüstan limanlarının bir hissəsi bu qədər yükü qəbul edə biməz: "Ona görə mən hesab edirəm ki, bunu qonşularımızla, xüsusilə də Azərbaycanla danışıqlar, məsləhətləşmələr  yolu ilə həll edə bilərik. Birinci mərhələdə, yeni dəmir yolu işləməyə başlayanda bildiyim qədər ticarət dövriyyəsi beş milyon dollar olacaq. Yeni çəkilən yola görə mövcud yolun ziyan çəkməməlidir". İvanişvili ümidvar olduğunu bildirib ki, sonda sözügedən problem tənzimlənəcək. Lakin ekspertlər hesab edir ki, məsələni indi gündəmə gətirməklə və maneələr yaratmaqla İvanişvili Bakı-Tiflis-Qarsa qarış olan erməni lobbisinin və Rusiyanın maraqlarına xidmət edir. Bu vəziyyət isə Bakı və Tiflis arasında münasibətlərə ciddi təhdid yaradır.
Bununla yanaşı o qeyd edib ki, dekabrın 26-da Azərbaycana nəzərdə tutulan səfəri zamanı Qars-Axalkalaki-Tiflis-Bakı layihəsini müzakirə etmək niyyətində deyil: "Bu məsələ üzərində qrup işləyir və bu, kifayətdir. Mən Bakı səfəri zamanı məsələni müzakirə etmək fikrində deyiləm".
Bundan əvvəl İvanişvili "Rezonansi" qəzetinə müsahibəsində bildirmişdi ki, Bakı-Tiflis-Qars dəmir yolu magistralının tikintisi bir sıra suallar doğurur. Azərbaycanın Nəqliyyat Nazirliyi Bidzina İvanişvilinin "Rezonansi" qəzetinə müsahibəsində Qars-Axalkalaki dəmiryol magistralı layihəsinin effektivliyi və lazımlığı barəsində öz şübhəsini bildirməsi ilə əlaqədar bəyanatla çıxış edib. Nəqliyyat Nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Namiq Həsənov bildirib ki, şübhəsiz ki, Bakı-Tiflis-Qars dəmiryolu layihəsi regional və qlobal xarakteri daşıyır. Qars-Axalkalaki dəmiryol magistralı bu layihənin seqmentlərindən biridir: "Bu layihənin həyata keçirilməsinin hüquqi əsası dövlət başçılarının üçtərəfli bəyanatları və Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə hökumətləri arasında əldə edilən razılaşma müqaviləsidir. Bu müqaviləyə uyğun olaraq tərəflər (Azərbaycan, Gürcüstan və Türkiyə) layihənin həyata keçirilməsi barəsində öz üzərinə öhdəliklər götürüblər. Bildiyiniz kimi, bu müqavilə əsasında Azərbaycan hökuməti Gürcüstan tərəfinə layihənin Gürcüstan hissəsinə 775 milyon ABŞ dolları məbləğində güzəstli kredit ayırıb". Onun sözlərinə görə, regionun əksər ölkələri, o cümlədən Orta Asiya və Avropa ölkələri bu layihəyə böyük maraq göstərib və onun reallaşmasını dəstəkləyib: "Azərbaycan əmindir ki, bu layihənin regionda və regiondan kənar böyük strateji, iqtisadi əhəmiyyəti var. Həmçinin onu da qeyd etmək lazımdır ki, onun icrasından sonra bu layihə regionda təhlükəsizlik sisteminin bir hissəsi olacaq. Azərbaycan həmişə öz üzərinə götürdüyü öhdəlikləri yerinə yetirib və yerinə yetirir. Eyni zamanda müqaviləyə əsasən bu münasibəti öz tərəfdaşlarından da gözləyir".
Öz növbəsində Gürcüstan prezidenti Mixail Saakaşvili bildirib ki, sözügedən dəmir yolu magistralının inşasından imtina Gürcüstanı Avropadan uzaqlaşdırar və Rusiyadan asılı vəziyyətə sala bilər. Onu da bildirək ki, Bakı-Tiflis-Qars Çindən Avropaya qədər blok qatarlarda konteyner daşımaları təşkil etməyə imkan yaradacaq. Layihənin təşəbbüskarı Qazaxıstandır. Astana bu təşəbbüsə Azərbaycanı, Gürcüstanı və Türkiyəni də qoşmaq istəyir və bölgə ölkələrinin bununla bağlı anlaşma imzalamasına çalışır. Təşəbbüsə görə, yüklər Qazaxıstanda yerləşən Dostık/Altınkol stansiyasından, yəni Qazaxıstan-Çin sərhədindən qəbul edilərək Jezkazqan - Beyneu xəttindən keçməklə Aktauya gətirilməsi planlaşdırılır. Daha sonra yük qatarları bərəyə yerləşdirilərək Bakıya gətiriləcək, buradan isə qatarlar yenidən quruya çıxaraq Bakı-Tiflis-Qars xətti ilə Türkiyə dəmir yolları şəbəkəsinə çıxacaq. Buradan isə Bosfor boğazının altındakı tuneldən keçməklə Avropa sərhədlərinə qədər gedəcək. Ümumilikdə marşrutun uzunluğu 4192 km olacaq.
Layihə blok qatarların hərəkətini müəyyən qrafikə salmağı və fasiləsizliyini təmin etməyi nəzərdə tutur. Hazırda bu yüklər pərakəndə şəkildə daşınır və yük axınının fasiləsizliyi zəif təmin edilib. Yüklər təkərli avtonəqliyyatdan RO-RO tipli gəmilərə, yaxud bərələrə yüklənir. Layihə isə onların konteynerlərlə blok qatarlara yüklənməsini, həmçinin bərələrə konteynerlərin deyil, vaqonların yerləşdirilməsini nəzərdə tutur. Ekspertlərin fikrincə, bu, yüklərin limanları keçmə müddətini xeyli qısaldacaq.