“PayPal”, “Webmoney”, “Skrill” kimi bütün dünyada istifadə edilən ödəniş sistemlərindəki pulu Azərbaycanda plastik kartlara köçürərək nağdlaşdırmaq hələ də müşkül məsələdir. Halbuki, dünyada hər hansı istifadəçi elektron cüzdanındakı pulu cəmi bir neçə dəqiqəyə kartına köçürə bilir. Azərbaycanda isə heç bir bank bu cür xidmət təklif etmir. Belə vəziyyət xüsusən internet üzərindən ticarəti əngəlləyir.
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin eksperti Rəşad Həsənov
bildirdi ki, Azərbaycanda təxminən 250-ə yaxın bank xidməti var:
“Banklar isə bunun yalnız 30-nu həyata keçirirlər. Səbəbi ondan
ibarətdir ki, bu günə qədər banklar gəlirlərini daha çox yüksək
faizli kredit portfeli formalaşdırmaqla əldə edirdilər. Ancaq bu
gün vəziyyət dəyişib.
Böyük ehtimalla, bu zaman çərçivəsində banklarda digər xidmətlər
vasitəsi ilə də gəlirlərini artırmağa ehtiyac yaranacaq. Əvvəlki
dövrlərdə bankların hesabatlarından məlum olurdu ki, əldə olunan
gəlirin hər 100 manatının 70 manatı faiz gəliridir. Yəni, bankların
digər sahələrdə xidmət təklif edərək özləri üçün əlavə problem
zəhmətə qatlaşmasına ehtiyac yox idi. Faiz gəlirləri onları qane
edirdi. Ancaq yəqin ki, bundan sonra xidmətlərlə bağlı banklar
yenidən düşünməli olacaqlar. Çünki, gəlirlərinin əsas mənbəyi olan
kreditləşmə prosesi dayanıb.
Eyni zamanda, bundan sonrakı dövrdə də kreditləşmə prosesi əvvəlki
vaxtlarda olduğu kimi heç də rentabelli olmayacaq. Çünki,
müştərilərin böyük müəyyən qismi faktiki olaraq, problemli
müştəriyə çevrilib. Həmçinin portfelin sağlamlığının qorunması
məqsədi ilə sonrakı dövrlərdə sığorta xərcləri, Mərkəzi Bankın
ehtiyat fondu üçün tutmalar da baha olacaq. Belə şəraitdə onlar
çalışacaqlar ki, digər xidmətəri də öz fəaliyyətləri sırasına daxil
etsinlər. Ancaq bu funksiyanı niyə yerinə yetirmədiklərini detallı
olaraq bankların özləri bilir. Bəlkə də texnki imkanları buna
şərait yaratmır. Ola bilsin ki, hansısa risklər var və onu
neytrallaşdıra biləcək gücləri yoxdur”.
Digər iqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərli bildirir ki, əgər
Azərbaycanda beynəlxalq praktikaları həyata keçirmək üçün addımlar
atılırsa, turizmin inkişafı məqsəd kimi irəli sürülübsə, banklar bu
iş haqqında da düşünməlidirlər: “Yəni, dünyanın əksər ölkələrində
valyutadəyişmə məntəqələrinin rolunu bankomat aparatları əvəz
etməyə başlayıb. Azərbaycanda da valyutadəyişmə məntəqələrinin
xeyli hissəsinin bağlandığını nəzərə alaraq, istirahət günləri
insanların valyutadəyişmə prosesində çətinlik yaşadıqlarını
düşünərək ümumiyyətlə, yeni bank xidmətlərinin tətbiq olunmasında
bankların özləri maraqlı olmalıdırlar.
Bankomatlarda haqqında danışdığımız funksiyaların tətbiqi banklar
üçün əlavə xərcləri azaldacaq. Ümumiyyətlə, tək bu xidmətlər yox,
digər xidmətləri də bankomantlar vasitəsi ilə həyata keçirmək
mümkündür. Banklar bu addımı həyata keçirirsə, həm izafi xərclər
baxımından qazanarlar, həm də vətəndaşlara, turistlərə yüksək
xidmət göstərmiş olarlar”.
Mübariz BAYRAMOV