Movqe.az meyvə, tərəvəz və bitgilərin orqanizm üçün xeyiri barədə məlumatlar təqdim edir. Bu dəfə haqqında danışacağımız mətbəximizdə geniş istifadə olunan, plovun əsas ədviyatı sayılan zəfərandan söhbət açacaq. Əd­viy­yat­la­rın şa­hı sa­yı­lan zə­fə­ra­nın hə­lə bi­zim era­dan bir ne­çə min il əv­vəl qə­dim As­su­ri­ya, Mi­sir və H­in­dis­tan­da ye­tiş­di­ril­di­yi ba­rə­də ta­ri­xi mə­lu­mat­lar var. "Bib­li­ya"da da bu bit­ki­nin adı­na rast gəl­mək müm­kün­dür. İn­di də zə­fə­rən bü­tün dün­ya­da ən qiy­mət­li bit­ki sa­yı­lır. H­ət­ta in­di Av­ro­pa­da hər han­sı bir məh­su­lun çox qiy­mət­li ol­du­ğu­na diq­qət çək­mək üçün "Zə­fə­ran ki­mi ba­ha­dır" mə­sə­li iş­lə­di­lir. Or­ta əsr­lər­də isə Av­ro­pa öl­kə­lə­rin­də bu əd­viy­ya­tın sax­ta­sı­nı sa­tan ba­qal­la­ra ölüm hök­mü kə­si­lir­miş. İn­di dün­ya ba­za­rın­da ən ucuz İran zə­fə­ra­nı­nın 1 ki­loq­ra­mı 460-470 dol­la­ra sa­tı­lır. Yu­nan zə­fə­ra­nı isə da­ha ba­ha­dır-770-790 dol­lar. Dün­ya ba­za­rın­da ha­zır­da ən ba­ha­lı zə­fə­ran İs­pa­ni­ya­ya məx­sus­dur. Bu öl­kə­də ye­tiş­di­ri­lən zə­fə­ra­nın ki­loq­ra­mı 900-950 dol­la­ra sa­tı­şa çı­xa­rı­lır. H­azır­da zə­fə­ran Əf­qa­nıs­tan, Yu­na­nıs­tan, İran, Pa­kis­tan, H­in­dis­tan, Çin, Ya­po­ni­ya, ABŞ, Mek­si­ka, Azər­bay­can və Dağıs­tan­da ye­tiş­di­ri­lir. Azər­bay­can­da bu bit­ki əsa­sən, Ab­şe­ron ya­rı­ma­da­sın­da, xü­su­si­lə də Ba­kı­nın Bil­gəh kən­din­də be­cə­ri­lir. Ru­si­ya­da zə­fə­ran­dan qa­ra­ci­yər, mə­də xəs­tə­lik­lə­rin­də ge­niş is­ti­fa­də olu­nur. Zə­fə­rən an­tis­paz­ma­tik xü­su­siy­yət­lə­rə də ma­lik­dir.  Ənə­nə­vi hind tə­ba­bə­ti id­dia edir ki, zə­fə­ran bü­tün da­xi­li or­qan­la­ra ef­fek­tiv tə­sir gös­tər­mək gü­cü­nə ma­lik­dir. O, xü­su­si­lə qa­na da­xil olub, onun kom­po­nent­lə­ri­ni tə­zə­lə­yir. Ona gö­rə də H­in­dis­tan­da zə­fə­ran­dan son­suz­luq, ane­mi­ya, im­po­ten­si­ya, qa­dın­la­rın kli­maks döv­rü müa­li­cə­sin­də ge­niş is­ti­fa­də olu­nur. Bu öl­kə­də, həm­çi­nin, nev­ral­gi­ya, ra­di­ku­lit, ös­kü­rək, müx­tə­lif is­te­rik tut­ma­lar za­ma­nı da xəs­tə­lə­rə zə­fə­ran töv­si­yə edi­lir. Ərəb tə­ba­bə­ti­nə gö­rə­sə zə­fə­ran bə­də­nin ümu­mi to­nu­su­nu qal­dı­rır, ürək fəa­liy­yə­ti­ni yax­şı­laş­dı­rır. Sən de­mə, məş­hur mə­səl­də­ki ki­mi ila­nın yar­pız­dan yox, elə məhz zə­fə­ran­dan zəh­lə­si ge­dir­miş. Ərəb­lər de­yir­lər ki, zə­fə­ran olan evə, hə­yə­tə gür­zə heç vaxt ya­xın düş­mür.  Zə­fə­ran üzün rən­gi­ni yax­şı­laş­dı­rır. Onu dər­man­la bir­gə qə­bul et­dik­də isə dər­ma­nın bə­də­nin ən uc nöq­tə­lə­ri­nə qə­dər ge­dib çat­ma­sı­na sə­bəb olur.  Zə­fə­ran­dan ha­zır­la­nan dəm­lə­mə ürək­bu­lan­ma­sı­nın qar­şı­sı­nı alır, hə­ra­rə­ti aşa­ğı sa­lır. Onu ərin­miş yağ­la qa­rış­dı­rıb bu­ru­na qo­yan­da isə baş­da­kı kəs­kin ağ­rı­la­rı azal­dır. Deyi­lən­lə­rə gö­rə, məş­hur tə­bib İbn-Si­na bir də­fə do­ğuş za­ma­nı çə­tin­lik çə­kən qa­dı­na zə­fə­ran ve­rib. Uzun müd­dət yü­kün­dən azad ola bil­mə­yən qa­dın dər­hal uşa­ğı dün­ya­ya gə­ti­rib. Ona gö­rə də ha­mi­lə qa­dın­la­ra zə­fə­ran­dan is­ti­fa­də məs­lə­hət gö­rül­mür. H­ət­ta ha­mi­lə qa­dın­la­rın bu əd­viy­ya­ta me­yil­li­li­yi uşa­ğı itir­mə­lə­ri ilə nə­ti­cə­lə­nə bi­lər. Bu bit­ki­nin adı­na H­ip­pok­rat və Dios­ko­ri­din trak­tat­la­rın­da da rast gə­li­nir. Qə­dim­də to­yuq kor­lu­ğu olan xəs­tə­lə­ri də zə­fə­ran­la müa­li­cə edib­lər. Zə­fə­ran­dan uzun müd­dət bö­yük do­za­da is­ti­fa­də isə məq­sə­də­uy­ğun de­yil. Çün­ki bu za­man hə­min bit­ki­dən ası­lı­lıq ya­ra­na bi­lər. H­ət­ta zə­fə­ra­nın tər­ki­bin­də az miq­dar­da nar­ko­tik mad­də olan opi­um da var. Ona gö­rə də ağır dep­res­si­ya­lar vax­tı ruh yük­sək­li­yi ya­rat­maq üçün xəs­tə­lə­rə zə­fə­ran ve­ri­lir.