Keç­miş so­vet res­pub­li­ka­la­rın­dan olan Lat­vi­ya of­şor zo­na sta­tu­su al­maq niy­yə­ti­ni nəhyaət ki, reallaşdırıb. Bu sta­tus­la o əra­zi­sin­də mü­əy­yən ver­gi gü­zəşt­lə­ri tət­biq et­mək­lə qon­şu öl­kə­lə­rin in­ves­ti­si­ya­la­rı­nın cəl­bi­nə na­il ol­ma­ğa ça­lı­şır. Be­lə və­ziy­yət isə is­tər-is­tə­məz öl­kə­nin iq­ti­sa­di ba­xım­dan da­ha da in­ki­şaf et­mə­si­nə gə­ti­rib çı­xa­ra bi­lər. Azər­bay­ca­na gəl­dik­də, öl­kə­miz­də hə­lə ki, of­şor zo­na­sı ba­rə­də dü­şün­mür­lər. Am­ma bu­na bax­ma­ya­raq, iq­ti­sa­di ma­raq­lar ba­xı­mın­dan Azər­bay­can da hə­min sta­tu­su ala bi­lər. Gö­rə­sən, Azər­bay­ca­nın da be­lə bir sta­tu­sa yi­yə­lən­mə­si nə də­rə­cə­də məq­sə­də­uy­ğun­dur? 

İq­ti­sa­di və So­si­al İn­ki­şaf Mər­kə­zi­nin rəh­bə­ri Vü­qar Bay­ra­mo­vun fik­rin­cə, Azər­bay­ca­nın of­şor zo­na­ya çev­ril­mə­si ar­zuo­lu­nan de­yil: "Ön­cə onu qeyd edim ki, dün­ya­da of­şor zo­na­la­rı­na mü­na­si­bət heç də bir­mə­na­lı de­yil. Nə­zə­rə al­maq la­zım­dır ki, of­şor zo­na­la­rı yal­nız ver­gi gü­zəşt­lə­ri­ni tət­biq et­mir. Be­lə zo­na­lar­da şir­kət­lə­rin qey­diy­ya­tı ki­fa­yət qə­dər asan ol­maq­la ya­na­şı, ey­ni za­man­da on­la­rın he­sa­bat­lı­lı­ğı ki­fa­yət qə­dər zə­if­dir. Prak­tik ola­raq of­şor zo­na­da qey­diy­yat­dan ke­çən şir­kət­lər heç bir öl­kə­yə mən­sub olan şir­kət­lər ol­ma­dı­ğın­dan on­lar he­sa­bat ver­mir­lər. H­esa­bat­lı­lıq bu­ra­da zə­if ol­du­ğun­dan şir­kət­lə­rin ver­gi­dən ya­yın­ma­sı, bə­zi hal­lar­da çirk­li pul­la­rın yu­yul­ma­sı ki­mi mü­əy­yən şüb­hə­lə­rə də yol açır. Bu ba­xım­dan Lat­vi­ya­nın tət­biq et­­di­yi of­şor zo­na mo­de­li da­ha çox ver­gi gü­zəşt­lə­ri­lə bağ­lı olan mo­del­dir. Fak­ti­ki ola­raq isə Lat­vi­ya da­ha çox of­şor zo­na­ya çev­ril­mək niy­yə­tin­də de­yil. Əs­lin­də on­lar ver­gi gü­zəşt­lə­ri tət­biq et­mək­lə da­ha çox Ru­si­ya ka­pi­ta­lı­nın öl­kə­si­nə cəlb olun­ma­sı­na ça­lı­şır. Bu gün Lat­vi­ya­da ya­şa­yan əha­li­nin təx­mi­nən ya­rı­sı­nın rus­dil­li ol­du­ğu­nu nə­zə­rə al­saq, de­mə­li on­la­rın cə­miy­yə­tə tə­sir im­kan­la­rı da ge­niş­dir. Be­lə bir və­ziy­yət­də MDB və Ru­si­ya­dan in­ves­ti­si­ya­la­rın cəl­bi ba­xı­mın­dan Lat­vi­ya­nın of­şor zo­na­sı sta­tu­su al­ma­sı əhə­miy­yət­li­dir. Am­ma onu da nə­zə­rə alaq ki, Lat­vi­ya ki­çik öl­kə­dir, əha­li­si cə­mi2,5 mil­yon nə­fər­dir. Öl­kə­nin iq­ti­sa­diy­ya­tı da ki­fa­yət qə­dər ki­çik­dir. O ba­xım­dan dü­şü­nü­rəm ki, hə­min is­la­hat heç də Lat­vi­ya­ya cid­di in­ves­ti­si­ya­nın cəl­bi­nə im­kan ya­rat­ma­ya­caq. Azər­bay­ca­na gəl­dik­də, öl­kə­mi­zin of­şor zo­na­ya çev­ri­ləm­si ar­zuo­lu­nan de­yil. Azər­bay­ca­nın in­ves­ti­si­ya qoy­maq və cəlb edil­mə­si­lə bağ­lı prob­le­mi yox­dur. Of­şor zo­na­sı öl­kə iq­ti­sa­diy­ya­tı üçün mü­əy­yən şüb­hə­lər ya­rat­maq­la ya­na­şı, ey­ni za­man­da Azər­bay­ca­na olan ina­mın azal­ma­sı­na gə­ti­rib çı­xa­rar. Azər­bay­can əs­lin­də of­şor de­yil, xü­su­si iq­ti­sa­di zo­na­la­rın ya­ra­dıl­ma­sı yo­lu ilə in­ves­ti­si­ya­la­rın cəl­bi­nə na­il ol­ma­lı­dır. Öl­kə­mi­zin qey­ri-neft sek­to­ru­na xa­ri­ci in­ves­ti­si­ya­nın cəlb olun­ma­sı zə­ru­rə­ti var­dır. Am­ma bu pro­ses bir­mə­na­lı şə­kil­də of­şor zo­na­la­rın ya­ra­dıl­ma­sı yo­lu ilə for­ma­laş­ma­ma­lı­dır. Bu­nun üçün ver­gi gü­zəşt­lə­ri­nin tət­biq olun­du­ğu xü­su­si iq­ti­sa­di zo­na­la­rın ol­ma­sı da­ha məq­sə­də­uy­ğun­dur. Öl­kə­mi­zin of­şor zo­na­ya çev­ril­mə­si, nə iq­ti­sa­di, nə də si­ya­si ba­xım­dan hər han­sı bir mən­fə­ət gə­tir­məz".

Po­li­to­loq El­şən Ma­na­fov isə öl­kə­mi­zin də of­şor zo­na­sı­na qo­şul­ma­sı­nı la­zım bil­di: "Bri­ta­ni­ya par­la­men­ti­nin dəs­tə­yi­lə fəa­liy­yət gös­tə­rən İn­gil­tə­rə qey­ri-hö­ku­mət təş­ki­lat­la­rı­nın bi­ri­nin apar­dı­ğı təd­qi­qa­ta gö­rə, 1994-2010-cu il­lər ara­sın­da dün­ya­nın135 öl­kə­sin­dən Av­ro­pa­nın of­şor zo­na­sı­na bir ne­çə tril­yon dol­lar pul ke­çi­ri­lib.

Azər­bay­ca­nın isə offşor sta­tu­sunu hü­qu­qi ba­xım­dan qa­zan­ma­sı əs­lin­də mü­na­si­bət­lə­rin hü­qu­qi müs­tə­vi­yə ke­çi­ril­mə­si is­ti­qa­mə­tin­də növ­bə­ti ad­dım olar­dı. Bu da Azər­bay­ca­nın imi­ci­nə müs­bət mə­na­da tə­sir gös­tə­rə­cək. Çün­ki Azər­bay­can of­şor zo­na statusu almaq istəsə, üzə­ri­nə mü­əy­yən öh­də­lik­lər gö­tü­rə­cək. H­əmin öh­də­lik­lə­rin ye­ri­nə ye­ti­ril­mə­si isə Azər­bay­can­da hü­qu­qi döv­lət və de­mok­ra­tik cə­miy­yət qu­ru­cu­lu­ğu yo­lun­da müs­bət töh­fə ve­rə­cək".